Özet:

Bu çalışmada tekstil endüstrisinde kullanılan on boyar maddenin (Reactive blue 19, Reactive red 120, reactive black 5, Direct black 22, Acid yellow 199, Basic red 46, Dispers yellow 119, Acid red 266, Acid blue 113 ve Basic yellow 28) Drosophila melanogaster’ in ömür uzunluğu, yaşama yüzdesi, dişi ve erkek bireylerde yavru döl sayısı üzerine olan etkileri araştırılmıştır. Deneylerde Drosophila melanogaster’in yabanil tipi kullanılmıştır. Yaşama yüzdesinin belirlenmesi için farklı konsantrasyonlarda hazırlanan kimyasallar (10, 20, 30, 40 ppm) larvalara besin yoluyla uygulanmıştır. Basic yellow 28, Dispers yellow 119 ve Reactive blue 19 boyar maddelerinin larvalara uygulanan tüm konsantrasyonları kontrol grubuna göre yaşama yüzdesini azaltırken, Acid blue 113 ve Direct black 22 yaşama yüzdesini arttırmıştır. Ömür uzunluğu için ise; Drosophila melanogaster’in dişi ve erkek populasyonlarında ayrı ayrı çalışılmıştır. Pupadan çıkan aynı yaşlı (1- 3 günlük) çiftleşmemiş bakire dişi ve erkek sinekler farklı konsantrasyonlarda (10 ppm, 20 ppm, 30 ppm, 40 ppm) kimyasal içeren besiyerlerinde beslenmiştir. Acid blue 113, Acid red 266, Acid yellow 199, Basic yellow 28, Direct black 22, Reactive black 5 ve Basic red 46 boyar maddeleri dişi ve erkek bireylerde ömür uzunluğunu azaltırken, Reactive blue 19 ve Reactive red 120 boyar maddeleri dişi ve erkek bireylerde ömür uzunluğunun artmasına sebep olmuştur. Ayrıca tüm gruplarda dişi bireylerin erkek bireylere oranla daha uzun yaşadığı tespit edilmiştir. Etkisi araştırılan boyar maddelerin dişi ve erkek bireylerde yavru döl sayısı üzerine olan etkilerini tespit etmek için her uygulama grubunda, bir deney setinde sadece dişi bireylere kimyasal uygulanırken, aynı uygulama grubuna ait diğer deney setinde yalnızca erkek bireylere kimyasal uygulanmıştır. Çiftleştirilen sineklerden elde edilen F1 dölündeki yavru sayıları belirlenmiştir. Acid blue 113, Basic red 46, Basic yellow 28, Dispers yellow 119 ve Reactive blue 19 boyar maddeleri dişi bireylerde yavru döl sayısını arttırırken, Acid red 266, Acid yellow 119, Direct black 22 ve Reactive red 120 boyar maddelerinin uygulanan tüm konsantrasyonlarında dişi bireyler kontrol grubuna göre daha az sayıda yavru döl vermiştir. Erkek bireylere kimyasal uygulanması sonucu oluşan F1 dölünde, Acid red 266, Acid yellow 199, Basic red 46, Basic yellow 28, Direct black 22 ve Dispers yellow 119 boyar maddeleri yavru sayısında azalmaya sebep olurken Reactive black 5 ve Reactive blue 19 boyar maddeleri yavru sayısını arttırmıştır. Acid blue 113 ve Reactive red 120 boyar maddeleri ise yalnızca yüksek dozlarda toksisiteye sebep olmuştur. Boyar maddelerin erkek bireylere uygulanması sonucunda F1 dölündeki yavru sayısına olan etkisi kimyasal uygulanan dişi bireylerden daha hassas bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: