Özet:

Uzlaşma, mükelleflerin adlarına yapılan tarhiyatı yargıya intikal ettirmeden önce, vergi idaresi ile tahakkuk edecek vergi ve ceza hususunda anlaşmak için başvurabilecekleri idari bir çözüm yoludur. Kamu alacağının kısa sürede tahsilini sağlayan uzlaşma yolu, aynı zamanda mükellefin yargı sürecinde katlanacağı maliyetleri ve bürokratik işlemleri de ortadan kaldırmaktadır. Zamanla devlete yüklenen sosyal yükümlülüklerin artış göstermesi ve devletin vergilendirme yetkisine sınırlar çizilmesi isteği birtakım anayasal hareketleri beraberinde getirmiş ve sonrasında hukuk devleti kavramını ortaya çıkarmıştır. Hukuk devleti kavramı kısaca faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan ve vatandaşlarına hukuki güvence sağlayan devlet olarak tanımlanabilecektir. Vergilerin kanuniliği ilkesi de hukuk devletinin gereklerinden birini oluşturmaktadır. Bilindiği üzere bu ilke doğrultusunda vergiler yalnızca yasama organı tarafından konulup kaldırılabilecektir. Vergi uyuşmazlıklarının barışçıl çözüm yollarından biri olan uzlaşma birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de uygulama alanı bulmaktadır. Vergi idaresi tarafından özellikle hızlı tahsilat amacıyla kullanılan bu uygulama bazı yazarlar tarafından kişisel bir vergi affı şeklinde de nitelendirilmektedir. Kısaca uzlaşma vergi idaresinin vergi asıl ve cezalarının bir kısmından veya tamamından vazgeçmesi olarak tanımlanabilmektedir. Bu bağlamda Anayasamızın 73. Maddesinde hüküm altına alınmış olan vergilerin kanuniliği ilkesi dikkate alınacak olursa, uzlaşma kurumu ile verginin kaldırılması yetkisi uzlaşma komisyonlarına devredilmekte ve dolayısıyla vergilerin kanuniliği ilkesinin zedelenmesine neden olunmaktadır. Ayrıca burada uzlaşma komisyonlarının ne oranda uzlaşma sağlayacaklarına ilişkin sınırlandırmaların bulunmaması da bu ilkeye aykırı uygulamalara neden olmaktadır. Bu bakımdan tarafımızca vergi aslı ve cezalarında uzlaşma oranının ne olacağına ilişkin gerekli yasal düzenlemelerin yapılması ile uzlaşma kurumunun kanunilik ilkesine aykırılık taşıyan bir yönünün ortadan kaldırılmasına yardımcı olunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: