Abstract:

Türkiye’de tarım sektörünün ihracat ve ithalat içindeki payı itibariyle ve tarımsal sanayi değer zincirindeki önemi nedeniyle dış ticaret üzerinde önemli etkisinin olduğu aşikârdır. Dolayısıyla çalışmanın temel amacı ülkemizde tarımsal üretimin sahip olduğu dinamizm doğrultusunda tarım sektöründeki katma değer artışının cari açık üzerindeki etkisinin analiz edilmesidir. Diğer bir ifadeyle Türkiye’nin cari açık sorununun çözümünde tarımsal katma değer ve tarım ürünleri ihracatının da bir araç olarak kullanılabilirliği sorgulanmaktadır. Ampirik analizde 1974-2019 dönemine ilişkin veriler TCMB Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS)’den ve FAO’dan derlenmiştir. Çalışmada değişkenler arasındaki kısa ve uzun dönem ilişkisi ARDL (Autoregressive distributed lag) yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Ayrıca değişkenler arasındaki nedensellik Toda-Yamamoto (1995) Nedensellik testi ile araştırılmıştır. ARDL modelinin tahmininden elde edilen sonuçlara göre uzun dönemde tarım sektörü katma değerindeki artışlar cari açığı azaltıcı yönde bir etkiye yol açmaktadır. Diğer yandan tarımsal hammadde ithalatındaki artış cari açıkta yükselişe neden olmaktadır. Yine gıda ihracatı oranına ilişkin uzun dönem katsayısı istatistiki açıdan anlamlı, ancak işareti beklenin aksine pozitiftir. Değişkenler arasındaki kısa dönem ilişkilerin tespit eden hata düzeltme modeli bulgularına göre hata düzeltme terimi istatistiki açıdan anlamlı ve negatif işaretlidir. Kısa dönemde meydana gelecek bir sapmanın yaklaşık %73’ü ilk dönemde uzun dönem dengesine yaklaşmaktadır. Toda-Yamamoto (1995) Nedensellik testi bulgulara göre ise sadece cari işlemler açığından tarımsal hammadde ithalatı oranına doğru nedensel bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir.

Keywords: