Özet:

İ‘câzü’l-Kur’ân’a dair son dönemde yapılan çalışmalarda Kur’ân’ın mu‘ciz oluşu daha çok dinî yönden incelenmekte, dil olgusu ya da edebî yön ihmal edilmektedir. Ayrıca bu tür çalışmalardaki değerlendirmeler, âlimlerin görüşlerinin ilk okuyuşta anlaşılabilen anlamlarıyla sınırlı kalmaktadır. Bu ise i‘câzın ilmî temellerinin tespitini zorlaştırdığı gibi âlimlerin bu konuda sarf ettikleri zihnî çabanın da anlaşılmasının önüne geçmektedir. Bu problemlerin farkında olan Mısırlı âlim Muhammed Muhammed Ebû Mûsâ, el-İ‘câzü’l-belâgî adlı eserinde yaptığı derinlikli ve özgün değerlendirmelerle örnek bir i‘câz okuması sunmuştur. Klasik dönemde öne çıkan üç âlimin i‘câza dair görüşlerini inceleyen Ebû Mûsâ, i‘câzı İslam medeniyetindeki yorum ve tahlil metodolojisinin gelişmesine katkı sağlayan bir dil felsefesi olarak yorumlamıştır. Bu nedenle o; Rummânî, Hattâbî ve Bâkıllânî’nin i‘câz hakkındaki açıklamalarını kelime ve terkip tahlilinin yoğunlukta olduğu bir yöntemle ele almıştır. Çalışmada el-İ‘câzü’l-belâgî eseri özelinde Ebû Mûsâ’nın mezkûr âlimlerin görüşlerini nasıl değerlendirdiği tanımlayıcı araştırma yöntemi çerçevesinde incelenmiş, alandaki çalışmalara katkı sunabilecek ilmî ve fikrî değerlendirmelere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: