Abstract:

16. yüzyıl, Osmanlı devletinin siyasi ve iktisadi üstünlüğünün yanında sosyal ve kültürel anlamda da en güçlü dönemidir. Edebiyatta Hayâlî Bey, Zâtî, Nev’î, Lâmi’î, Kemalpaşazade, Taşlıcalı Yahya nihayet Bâkî bu dönemde yetişmiştir. Klasik edebiyatın ilginç simalarından birisi de Zâtî’dir. Ahmet Paşa ve Necâtî ile klasik edebiyatın temelini atan şairlerden kabul edilen Zâtî; şiirleri, şairliği ve şairlerin uğrak mekânı Bayezid’deki dükkânıyla önemli bir yerdedir. 876/1471’de doğup 954/1547’de vefat eden Zâtî, üretken bir şairdir. Yayımlanmış 1825 gazele ve yayımlanmamış 100’e yakın kasideye sahip Zâtî’nin divan nüshalarında dört (beş) mersiye bulunmaktadır. Bunlar, Sultan II. Bayezid’in; belirli farklarla biri Şehzade Şehinşah ve Şehzade Mehmed’in; Zeynî’nin ve Müeyyedzade’nin ölümü üzerine kaleme alınmıştır. Şehzade Şehinşah 1511’de Zâtî 40 yaşında iken; Şehzade Mehmed 1543’te Zâtî 73 yaşında iken vefat etmiştir. Ağıt’ın klasik edebiyattaki karşılığı olan mersiye, özellikle hâmî kaybedildiğinde kaleme alınan ve şairin kısa sürede yazması gereken şiirlerdendir. Şair, Şehzade Şehinşah’ın ölümü üzerine 5 bendden oluşan bir terkib-bend yazmıştır. Şehzade Mehmed’in vefatı, ölümünden üç yıl önceye tekabül eden Zâtî, zamanın kısıtlı olması ve yaşlılığın da etkisiyle Şehzade Şehinşah için 32 yıl önce yazdığı mersiyeye bir bend daha ekleyerek şiiri yeniden yazmıştır. Bu çalışmada Zâtî’nin küçük farklılıklar taşıyan bu mersiyesi değerlendirilecek ve yorumlanacaktır.

Keywords: