Özet:

Vatandaşlık anayasalarda bir hak ve ödev olarak yer almakta ve bir kişiyi devlete bağlayan hukuki, siyasi bağ olarak tanımlanmaktadır. Küresel göç dalgası ve mülteci “krizi” ise vatandaşlığın farklı bir açıdan, bir “insan hakkı” olabilme açısından irdelenmesini gündeme getirmiştir. Çalışma, bir hak olarak vatandaşlık ile egemenlik arasındaki ilişkinin irdelenmesi üzerine yoğunlaşmakta ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 15. maddesinde düzenlenen “vatandaşlık hakkını” normatif ve kuramsal açıdan incelemektedir. Vatandaşlık hakkının kapsamı öncelikle uluslararası ve ulusal normatif düzenlemeler ile çeşitli yargı kararları açısından incelenmiştir. Hukuki düzenlemelerde göze çarpan, vatandaşlığın devlet egemenliğini sınırlandıracak biçimde tek başına bir hak olarak ele alınmadığı, ancak vatansızlığın önlenmesi ve çocuğun yüksek yararı gibi bir takım durumlar üzerinden somutlaştırıldığıdır. Ardından vatandaşlık hakkının kapsamına ilişkin kuramsal tartışmalara yer verilmiştir. Bunlar, ius nexi olarak da adlandırılan etkili bağın kişi açısından bir hak doğurup doğurmadığı, günümüzde göç ve mülteci yazınındaki hak merkezli bir yaklaşımın yaygınlaşmış olması ve idare hukukunda tartışılan “haklı beklenti” ölçütünün bir yabancının yaşadığı devletin vatandaşlığını kazanmasında etkili olup olamayacağıdır.

Anahtar Kelimeler: