Özet:

Kişinin inançları, değerleri, uygulamaları, kabulü veya reddi ile toplumda kimlik ve kişilik kazanma sürecini dînî sosyalleşme olarak adlandırabiliriz. Bireyselleşme, kişinin kendi entelektüel kapasitesini, tefekkür derinliğini, kısacası tüm yetenek ve bilgilerini gerçekleştirmesi olarak nitelendirilebilirse, sosyalleşme de bu yetenek ve deneyimlerin dışavurumu ve toplumla paylaşılması olarak nitelendirilebilir. Sosyalleşme, bireyin toplumla etkileşimidir. Bireyci-modern yaklaşım, insanların inandıkları din ile kurumsal dinin farklı şeyler olduğu tezini sıklıkla vurgular. Kurumsal dinin bireyin iradesine dışarıdan bir müdahale olduğu özellikle belirtilmektedir. Kurumsal dinin otantik ve nitelikli dindarlığı artırmadığı, aynı zamanda insanları riyakâr dindarlığa yönlendirdiği de belirtilmektedir. Özgün ve nitelikli dindarlığın bireyin kendi arzu ve iradesiyle gerçekleşebileceği öngörülmektedir. Bireyin iç dünyasında dindarlığa yol açacak dinamiğin nasıl şekilleneceği sorusu üzerinde durulmamaktadır. Sınırsız sayıda seküler dinamiğin bireyin arzu ve iradesine talip olduğu bir ortamda, dindarlık tercihi nasıl bir motivasyon oluşturabilir? Bunun kolay olmayacağını öngörmek zor değildir. Bireyin sınırsız arzularında dindarlık arzusuna yer bulması içsel bir mücadeleye bağlıdır. Doğası gereği dindarlık, dine kayıtsızlıkla uyum içinde yaşayamaz. Sürdürülebilir dindarlık, güçlü bir irade eğitimi ile istek ve arzuların kontrol edilmesi ve yönetilmesi kadar sosyal desteği de gerektirir. Dolayısıyla sosyalleşme her birey için zorunlu bir ihtiyaçtır. Dînî sosyalleşme, bu temel ihtiyacın karşılanmasında inançla ilgili hassasiyetlerin dikkate alınmasıdır. Kişi sosyalleşme ihtiyacını dînî inançları açısından rahat ve kabul edilebilir bir şekilde gerçekleştirmek isteyebilir. Başkasına iyilik etmek nasıl bir ihtiyaç ise, sosyalleşme de bir ihtiyaçtır. Yapılan iyiliğin tezahür etmesi ve anlam kazanması dînî sosyalleşme ile ilgilidir. Hz. Peygamber'in getirdiği din, müminlere ibadet ve âdet için toplanmalarını emretmiştir. Hz. Muhammed’in getirdiği dinde hayat, bireysel kurtuluş temelinde değil, toplumsal kurtuluş temelinde kurulmuştur. Hz. Peygamber ve Hulefa-i Raşidîn döneminde cami, sosyal hayatın merkezi ve ibadetin yanında diğer faaliyetlerin de yürütüldüğü bir yer olmuştur. Hz. Peygamber sosyalleşmeyi müminler için bir hedef davranış olarak ortaya koymuştur. Hz. Peygamber'in hayatındaki Mekke ve Medine dönemleri, dînî sosyalleşmenin çarpıcı örnekleriyle doludur.

Anahtar Kelimeler: