Özet:

Abstract Tobacco use is accepted as a major public health problem, killing 6 million people every year globally.  However, millions of lives can be saved by implementing the effective tobacco control measures recommended by WHO Framework Convention on Tobacco Control (FCTC), the first international treaty on tobacco control which was accepted in 56th World Health Assembly in 2003.  In line with WHO FCTC six effective tobacco control strategies were defined in MPOWER Package in 2008. In Turkey, the first law controlling tobacco came into force in 1996, banning smoking in most indoor public places. By amendment of the law in 2008, Turkey became a completely smoke free country.  Turkey achieved major advances on tobacco control during the past 15-20 years; tobacco use was reduced considerably (from 63% to 41% among males, and from 24% to 13% among females), indoor air quality improved (up to 90% reduction of PM2.5 values), health complaints, such as stuffy nose, watering eyes or coughs, of workers at restaurants, hospitality venues were reduced), and acute health effects of smoking such as cardiovascular and respiratory conditions were reduced. Turkey is the only country implementing all six measures of the MPOWER package successfully and was used as a model for other countries by WHO. Nevertheless, there is still much to do in Turkey as there is a high smoking prevalence and still some violations of smoking bans in indoor places. Key Words: Smoking, tobacco control, Turkey, smoke free indoors Türkiye’de tütün kontrolü uygulamaları Özet Dünya genelinde her yıl altı milyon kişinin ölümüne yol açan tütün kullanımı çok önemli bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte 2003 yılında Dünya Sağlık Örgütünün 56. Genel Kurulunda kabul edilen ve ilk uluslararası tütün kontrolü antlaşması olan Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi (DSÖ TKÇS) içinde yer alan etkili tütün kontrolü önlemlerinin uygulanması ile milyonlarca kişinin ölümü önlenebilir. DSÖ TKÇS paralelinde belirlenen etkili tütün kontrolü stratejileri 2008 yılında MPOWER Paketi içinde tanımlanmıştır. Türkiye’de 1996 yılında yürürlüğe giren ilk tütün kontrolü yasası ile bir çok kapalı olan kamusal alanda sigara kullanımı yasaklanmıştır. Yasanın kapsamının 2008 yılında genişletilmesi ile Türkiye “tam sigara dumansız ülke” olmuştur. Son 15-20 yıl içerisinde Türkiye’de tütün kontrolü bakımından önemli başarılar sağlanmıştır. Tütün kullanım sıklığı belirgin olarak azalmış (erkeklerde %63’ten %41’e ve kadınlarda %24’ten %13’e), kapalı ortam hava kalitesi düzelmiş (PM2,5 partikül düzeylerinde %90’lara varan azalma), ikram işletmelerinde çalışanların sağlık yakınmaları azalmış (restoranlarda çalışan garsonlarda burun akıntısı, göz yaşarması veya öksürük gibi yakınmalarda azalma) ve tütün dumanına bağlı kalp ve solunum sistemi ile ilgili akut sağlık etkilerinde azalma. Türkiye MPOWER Paketinde yer alan altı önlemi başarılı şekilde uygulayan dünyadaki tek ülkedir ve DSÖ tarafından diğer ülkelere örnek olarak gösterilmektedir.  Ancak, sigara kullanımının yüksek olması ve kapalı alanlarda sigara yasağının uygulanmasındaki ihlaller nedeniyle halen Türkiye’de yapılması gerekenler vardır. Anahtar Kelimeler: Sigara kullanımı, tütün kontrolü, Türkiye, dumansız kapalı ortamlar  

Anahtar Kelimeler: