Abstract:

Ömer Seyfettin Türk edebiyatının kanonik isimlerinden birisidir. Yazara biçilen kıymet hikâyeciliğinin yanında, onun önemli bir dönüşüm hareketinin öncülüğünü üstlenmesinden kaynaklanır. Sosyopolitik yapı ve edebiyatın kendi iç dinamikleri düzleminde süren tartışmalar, Ömer Seyfettin’in edebî kimliğini biçimlendirir. Yazarın edebî anlayışını oluşum, gelişim ve değerlendirilme süreçleri bağlamında irdelemek, Türk edebiyatının II. Meşrutiyet sonrasındaki seyrini ve düşünsel kodlarını anlamak açısından yol göstericidir. Pierre Bourdieu toplumsallık vurgusuyla pratiğe yapı-alan ilişkileri olarak bakan özgün bir araştırmacıdır. Bourdieu’nun yaklaşımı, farklı unsurlar arasındaki ilişkilerin tarihsellik ve bütünsellik ilkeleri çerçevesinde çözümlenebileceğini öne sürer. Araştırma olgusunun inşacı yapısalcılık modeli içinde düşünümsellik adı verilen eleştirel mesafe ile incelenmesi gerektiğini ortaya koyar. Bourdieucu edebiyat eleştirisi; biyografik özellikler, iktidar ve edebî beğeni yargısı ilişkisi, toplumsal düzen, politik söylem ve edebiyat kurumu içerisindeki öznellik mücadeleleri gibi farklı değişkenlerin dikkate alınmasını esas alan metodolojik bir bakış açısı sunar. Bu çalışmada Bourdieu’nun eleştirel yaklaşımından hareketle “Ömer Seyfettin’in ‘çağının yazarı’ olma misyonu ve edebî anlayışı sorgulanacaktır. ‘Yeni Lisan’ ve ‘millî edebiyat’ kavramsallaştırmaları rehberliğinde yazarın edebî kimliği, Bourdieucu bir yapı-edebî alan okumasıyla doxalar, tarihsellik, habitus (yatkınlık), sermaye ve beğeni yargısı bağlamında sorgulanacak ve söylemsel olarak çözümlenecektir. Yazar hakkında yapılan değerlendirmeler düşünümsellik fikri etrafında gözden geçirilecektir. Böylece yazarın konumlandırılma ve alımlanma biçimleri sorgulamaya açılacaktır. Tartışmada Ömer Seyfettin’in makale, fıkra ve musahabe türlerindeki fikir yazılarına başvurulacaktır. 

Keywords: