Özet:

‹zmir-Ankara-Erzincan kenet kufla¤›n›n (‹AEKK) Ankara kesimi, iki grup s›k›flma yap›s› ile karakterize edilir. Bunlar yükselmeye ba¤l› k›vr›mlar-tek kanatl› k›vr›mlar ile güneye bakan yay-önü k›vr›ml›-bindirimli ters fay kufla¤›d›r (AKBTFK). Ankara bölgesinde çeflitli deformasyon evrelerinin ve ilgili yap›lar›n en iyi korundu¤u ve yüzeyledi¤i yerlerden birisi Edige (Elmada¤) ve çevresidir. Edige, Ankara ‹lin’in 48 km do¤u-güneydo¤usunda yeral›r. Ankara yayönü k›vr›ml›-bindirimli ters fay kufla¤› içinde yer alan ve eski tektonik dönemin en son faz› ile (Ankara da¤ oluflum evresi) deformasyon geçirmifl olan engenç eski tektonik dönem birimi Edige formasyonudur. Edige formasyonu akarsu-göl ortam ürünü sedimanter bir istifle karakterize edilir. Zengin memeli fosil içeri¤ine göre Turoliyen (MN 11) (Geç Tortoniyen–Erken Pliyosen) yafll› olan formasyon taban çak›ltafl›, fleyil, marn ve killi kireçtafl› ardafl›m›yla temsil edilir. Edige formasyonu, normal faylanma ile karakterize edilen geniflleme türü tektonik rejimin denetiminde çökelmifltir ve çökelim s›ras›ndaki yerel geniflleme yönü yaklafl›k BKB–DGD dur. Daha sonra, bu ilk evre geniflleme rejimi, s›k›flma-daralma türü tektonik bir rejim ve bu rejim ile ilgili k›sa süreli deformasyon evreleriyle (örne¤in: k›vr›mlanma, küçük ve büyük aç›l› ters faylanma, do¤rultu at›ml› faylanma gibi) yer de¤ifltirmifltir. Bu deformasyon evreleri, bir taraftan Edige formasyonunun sedimantasyonunu kesintiye u¤ratm›fl, di¤er taraftan da formasyonu deforme etmifltir. Gerek katman kutuplar›n›n stereografik izdüflümleri, gerekse formasyon içinde ve formasyon kenar faylar› boyunca kay›d edilmifl olan fay aynas› verilerinin eskigerilim analizi, bu s›k›flma-daralma evresi s›ras›nda, en büyük s›k›flman›n KB–GD yönünde etkin oldu¤unu göstermifltir. Bu enson s›k›flma-daralma türü eski tektonik rejim, daha sonra do¤rultu at›ml› yeni bir tektonik rejim ile yer de¤ifltirmifltir. Bu de¤iflim, altta yeralan ve ayn› zamanda Edige formasyonunu da içeren ye¤ince deformasyon geçirmifl daha yafll› kaya topluluklar› ile üstte yer alan ve deformasyon geçirmemifl (hemen hemen yatay konumlu) Pliyo–Kuvaterner yafll› Edigekoru formasyonunu birbirinden ay›ran aç›l› uyumsuzluk ile kan›tlan›r. Do¤rultu at›ml› yeni tektonik rejim Geç Pliyosen’de bafllam›fl olup, yaklafl›k K–G yönde etkin olan bir s›k›flman›n neden oldu¤u aktif do¤rultu at›ml› faylanma denetiminde Geç Pliyosen’den günümüze sürmektedir. Bu durum, Balaban, Elmada¤ ve Küreda¤ fay zonlar›n›n kuzeydo¤u uzant›lar›n› oluflturan ve inceleme alan› içinde yer alan Elmada¤, K›l›çlar ve Hisarköy fay tak›mlar›yla belirginlik kazan›r. Çünkü, enson oluflan 5.2 (Mw) büyüklü¤ündeki 31 Temmuz 2005 Bala depremi Balaban fay zonundan kaynaklanm›fl olup, ayr›ca küçük deprem episant›rlar› Elmada¤, K›l›çlar ve Hisarköy fay tak›mlar› üzerinde yo¤unlaflarak, bu fay tak›mlar›n› oluflturan do¤rultu at›ml› fay segmentlerinden baz›lar›n›n etkin (aktif) oldu¤unu kan›tlam›flt›r.

Anahtar Kelimeler: