Özet:

Elmalı, Antalya ilinin 120 km kuzeybatısında, güneybatı Torosların üstünde, 1150 m yük­seklikte yer alır. Anadolu'yu Akdeniz'e bağla­yan ticaret yollan üstünde olması, bol su kay­nakları ve verimli toprakları nedeniyle tarih bo­yunca önemli bir yerleşim olmuştur. Kent, El­malı Dağının güney eteklerindeki geniş çanak­ta kurulmuştur. Bu çanakta bulunan Elmalı'nın geleneksel kent dokusu yedi mahalleye ayrıl­mıştır. Yeni kurulan iki mahalle kentin güne­yinde, daha düşük kademelerdeki eski bağ bölgesi içinde kalır Geleneksel Elmalı konutları açık sofa ve iç so­fa plan şemasına göre "zemin kat + bir" veya "iki katlı" olarak planlanmıştır. Konutlar zemin katta ahşap hatıllı taş duvarlı kârgir yığma, üst katta ahşap taşıyıcılı ve kerpiç veya yonga dol­gulu (bağdadi) olmak üzere karma sistemde yapılmıştır. Bazı geleneksel konutların cephe­leri sıvasız bırakılmıştır. Bu yapılarda ahşap karkas taşıyıcı sistemi görülebilmekledir. Elmalı geleneksel kent merkezindeki Fethiye Caddesi, Pınarbaşı, Hıdırlık ve Hacı Haliller so­kaklarının bir bölümünde envanter çalışması yapılmıştır. Çalışma 75 envanter formu, yakla­şık 3000 dijital film karesi. 72 yapının ön cep­he rölövesi ve 62 yapının plan krokisinin çizilmesiyle sona ermiştir. Elmalı kentsel kültür varlıkları envanter çalış­ması 2004 yılı Ağustos ve Eylül aylarında ya­pılmıştır Elmalı kentsel kültür varlıkları envan­ter çalışması Antalya Valiliği, Elmalı Kayma­kamlığı, Elmalı Belediyesi, Mimarlar Odası Antalya Şubesi, ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı) ve Sel­çuk Üniversitesinin, Antalya'da (İbradı ilçesin­de başlayan Alanya'da devam eden ve batıda Elmalı'dan Akdeniz'e inen büyük havza içinde) geleneksel kültürü koruyarak kırsal göçü önle­mek amacıyla başlattığı uygulamalı büyük bir kalkınma projesinin Elmalı kentinde odaklanan parçasıdır ve adı geçen kurumlar tarafından desteklenmiştir. Elmalı kentsel kültür varlıkla­rı envanter çalışması daha sonra TÜBA-TÜKSEK Türkiye Kültür Envanteri Projesi kap­samına girmiştir. Alan çalışması 2005 yılında devam etmelidir. Elmalı'da yönetim ve halk kentin geleneksel dokusunun korunmasını istemekte ve bunun için çalışmaktadır. Belgeleme çalışması, onla­rın bu gayretlerine ve Elmalı kentinin var olan kültürel mirasının geleceğe taşınmasına yar­dımcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler: