Özet:

Ebû Mansûr el-Mâtürîdî (ö. 333 / 944) 3-4. yüzyıllarda, Hanefî geleneğinin devamı olarak Horasan - Maverâünnehir coğrafyasında yaşamış, Ehl-i Sünnet inanç sisteminin önemli öncülerindendir. İmâm Mâtürîdî, kelâm ilmi yanında tefsir ve fıkıh alanlarında vukufiyet sahibi olup, bu sahaların hemen her birinde pek çok eser kaleme almıştır. Ancak bunlardan sadece Kitâbü’t-Tevhîd ve Teʼvîlâtü’l-Kur’ân günümüze ulaşmıştır. Te’vîlâtü’l-Kur’ân, tefsir alanında özellikle onun ve o gün benzer tefsir anlayışını günümüze taşıması bakımından çok önemli olduğu gibi aynı zamanda İmâm Matürîdî’yi tanımak açısından da mühim bir eserdir. Bu araştırmamızda, İmâm Mâtürîdî’nin Te’vîlâtü’l-Kur’ân adlı eserinden hareketle, müellifin nesihle ilgili olan ve literatürde neshin vaki olduğuna dair görüşlerin beyan edildiği ayetlere yaklaşımını ortaya koymaya çalışacağız. Çünkü nesih, tefsir ilminin önemli ve tartışmalı konularından bir tanesidir. Kur’an tefsiriyle yakından ilişkilendirilen bu konu üzerindeki tartışmalar, ilk dönemlerden beri süregelen bir husustur. Bu önemli konunun İmâm Mâtürîdî tarafından ne şekilde algılandığı ve tarif edildiği, o günün nesih algısını bilmek ve günümüzde neshi nasıl algılamamız gerektiğini tespit etmek açısından oldukça önemlidir. İmâm Matürîdî’nin, eserinde nesihten bahsettiği malumdur; ancak bundan kastedilenin ne olduğu sorusunun cevabı çok açık ve net değildir. Bu sebeple, bu çalışmamızda bu sorunun cevabını netleştirmeye, o günün diğer müfessirlerinin görüşleriyle birlikte İmâm Mâtürîdî’nin nesih anlayışını belirlemeye gayret edip, nesih hakkında bir kanaat ortaya koymaya çalışacağız.   

Anahtar Kelimeler: