Abstract:

Paronimler birbirine ses bakımından yakın ancak farklı anlamları olan kelimelerdir. Paronimler bir dilin zenginliğini ve karmaşıklığını gösteren dil bilgisel ögelerdir. Genellikle paronimler dil içi araştırmalarda incelenmektedirler. Yabancı dil öğrenmede ve çeviride kaynak ve hedef dili iyi bilinmelidir. Dolayısıyla karşılaştırılmalı dilbilim çalışmaları da bu açıdan çok önemlidir. Karşılaştırmalı dilbilimde paronimler incelenmeli ve yalancı eş değerlik oluşturabilecek bu sözcüklere dikkat edilmelidir. Paronimler için Türkçede farklı adlandırmalar mevcuttur. Bazı uzmanlar paronimleri “okşar, yalancı eş değerler, çevirmenin yalancı arkadaşları veya eş köklü sözcükler” terimleriyle adlandırmaktadırlar. Paronimler sesteş ve eş anlamlı sözcüklerle karıştırılmamalıdır. Bazı benzer yönleri olsa da ayrı bir sözcük grubu olarak incelenmektedir. Paronimler yapı bakımından eş köklü sözcüklerden oluşabildikleri gibi farklı kökenli sözcükler de paronim çiftleri oluştururlar. Slav dillerinde paronimlere büyük önem verilmekte ve paronim çiftlerini gösteren sözlükler hazırlanmıştır. Türkçede şimdiye kadar böyle bir sözlük hazırlanmamıştır. Slav dillerinde paronimleri çeşitli özelliklerine göre gruplandırılmış sınıflandırma çalışmaları mevcuttur. Osmanlı İmparatorluğu’nun Bulgaristan topraklarını ele geçirdiği 14. yüzyılın son yıllarından günümüze kadar Bulgarcaya birçok Türkçe kelime girmiştir. Bulgarcada varyantlarıyla birlikte yaklaşık on beş bin Türkçe kökenli sözcük mevcuttur. Bu sözcükler zamanla anlam daralmasına, genişlemesine veya farklı alanda kullanılmaya başlanmasıyla günümüz Türkçedeki eş köklü olduğu sözcükler arasında paronimlik oluşmuştur. Dolayısıyla iki dil arasındaki benzer gözüken sözcükler aslında anlam olarak birbirlerinden uzaklaşmış olabilirler. Bulgarcadan Türkçeye veya Türkçeden Bulgarcaya çeviri yapan kişiler bu yalancı eş değerlere daha fazla dikkat etmelidir. Bu konuda katkı sağlamak için çalışmanın sonunda kısa Bulgarca-Türkçe Paronimler Sözlüğü’ne yer verilmiştir.

Keywords: