Özet:

Türk-Afgan ilişkilerinin oldukça eskilere dayanan bir geçmişi vardır. Türk tarihinin Orta Asya’dan başlayan macerasında Ön Asya güzergâhı üzerinde bulunan Afganistan, tarih boyunca yoğun siyasi, askeri ve ekonomik gelişmelere sahne olmuştur. Tarihi ipek yolu döneminden modern dönemlere uzanan çizgide iki ülke, Asya ile Batı dünyası arasındaki gelişmelerde Türkiye ve Afganistan çoğu zaman kilit konumunda bulunmuştur. İki ülke arasındaki ilişkilerin, özellikle Türklerin İslâmiyeti kabulünden Osmanlı Devleti’nin sonlarına kadar uzanan devirlere dayanan zengin bir tarihsel arka planı vardır. Bu potansiyele dayanan ilişkilerdeki yoğunluk, Türk Milli Mücadelesi ve sonrasında kurulan Türkiye Cumhuriyeti döneminde de artarak devam etmiştir. Nitekim Afganistan, Milli Mücadele döneminde Türkiye’yi en erken tanıyan ülkelerden biri olmuştur. Modern dönemler içinde sömürgecilik ve Soğuk Savaş dönemlerinde Büyük Güçlerin hegemonya kurma alanı içinde yer alan Afganistan, uzun zaman büyük siyasi istikrarsızlıklar, ekonomik ve sosyal sorunlar yaşamıştır. Bu süreçte Afganistan’ın en büyük destekçilerinden biri Türkiye olmuştur. Türkiye, kuruluşundan itibaren Afganistan’a eğitim, kültür, sağlık ve diğer alanlarda sürekli destek sağlayarak bu ülkenin istikrarına ve modernleşmesine katkıda bulunmuştur. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivinde bulunan çok sayıda belge bunun örneklerine işaret etektedir. Bu çalışmada iki ülke arasında geliştirilen ilişkiler çerçevesinde Türkiye’nin Afganistan’a sözü edilen alanlarda verdiği desteğin bir değerlendirilmesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: