Özet:

Eskiçağlardan günümüze kadar belirli bir medeniyet düzeyine erişen tüm toplumlarda gümrük vergilerinin uygulandığına dair tarihi kayıtlar bu­lunmaktadır. Bu vergilerin ne kadar eskiye götürülebileceği kesin olarak bilinmemekle birlikte en azından yazılı hale getirilerek kayıt altına alınmış ve günümüze de bir bütün halinde gelebilmiş olanlar bu verginin ne zaman ve nasıl uygulandığı konusunda fikir verebilmektedir.Bu çalışmada, Eskiçağ’ın önemli bir evresinde Küçük Asya (Anadolu)’da uygulanmış olan gümrük vergileri hakkında günümüze önemli bilgiler aktaran Efes Gümrük Yasası Yazıtı’ndaki bilgiler değerlendirilecektir. Bugün original metni Efes Müzesi’nde muhafaza edilen bu yazıt, en azından MÖ 1. yüzyıldan itibaren, gümrük vergisi hakkında Küçük Asya’da uygulanan ilk vergi kanunlarını ortaya koyması bakımından önemlidir. Bu yasa, vergilendirmeye tabi olan bölgelerin sınırları, gümrük vergisi bürolarının nerelerde buluna­bileceği, vergi toplayıcıların hak ve görevleri ile gümrüklerde alınması gereken vergi miktarları hakkında bilgi vermektedir. Bu yasadan anlaşıldığına göre, Küçük Asya’daki ilk gümrük vergi istasyonları Marmara Denizi kıyısından başlayarak Küçük Asya’nın bütün Ege kıyısı boyunca devam etmekte ve güneyde Side’de son bulmaktaydı.

Anahtar Kelimeler: