Özet:

İşçi ve işveren arasındaki iş sözleşmesinin sona ermesinin sonucu olarak gündeme gelen en önemli iki tazminat ihbar tazminatı ve kıdem tazminatıdır. İhbar tazminatı halen yürürlükte olan 4857 sayılı İş Kanununun 17 nci maddesinde düzenlenmişken, kıdem tazminatı ise, mülga 1475 sayılı İş Kanununun yürürlükteki tek maddesi olan 14 üncü maddesinde düzenlenmiştir. İşçinin ihbar tazminatına hak kazanabilmesi için 4857 sayılı İş Kanununun 17 nci maddesinde düzenlenen bildirim sürelerine uyması gerekmekteyken, kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için ise; 4857 sayılı İş Kanununa tabi olarak çalışması, işyerinde en az bir yıl çalışıyor olması ve iş sözleşmesinin işçi tarafından 4857 sayılı İş Kanununun 24 üncü maddesinde belirtilen hallerden biriyle sona erdirilmesi veya işveren tarafından 4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesi kapsamında yani sağlık, zorlayıcı sebepler ve işçinin tutuklanması ve gözaltına alınmasının bildirim sürelerini aşması sebepleriyle sona erdirilmesi gerekmektedir. Dinamik bir süreci barındıran çalışma hayatında işçilere çalışmış olduğu işyerlerince temel gelirleri olan ücretin yanında farklı kalemlerden oluşan ödemeler de yapılabilmektedir. Yapılan bu ödemelerden hangilerinin ihbar ve kıdem tazminatının hesabında dikkate alınacağı hususu 4857 sayılı İş Kanununda düzenlenmemiş olup bu husus Yargıtay kararlarıyla şekillenmiştir. Buna göre; sosyal yardım amacına dayanan, devamlılık arz eden, kazanılması şarta bağlanmamış olan, fiili çalışmaya dayalı olmayan, ayni veya nakdi tüm ödemelerin dikkate alınması gerekmektedir. Bu şekilde hesaplanan ihbar tazminatı gelir vergisi ve damga vergisine tabi tutularak işçiye ödenmekteyken, kıdem tazminatı ise sadece damga vergisine tabi tutularak işçiye ödenmektedir. Gelir vergisine tabi olmayan kıdem tazminatı ile ilgili olarak belirlenen tazminat tavanını aşan bir ödeme söz konusu ise bu durumda vergi kesintisi yapılacaktır. Tavanı aşmamasına rağmen gelir vergisi kesintisi yapılan tazminatlar ile ilgili olarak 30/01/2019 tarihli resmi gazetede yayımlanan 7162 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanununun 4 üncü maddesi ile 193 üncü sayılı Gelir Vergisi Kanununa geçici 89 uncu madde eklenerek, 27 Mart 2018 tarihinden önce karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen kıdem tazminatlarından, tevkif edilerek tahsil edilen gelir vergisinin iadesi hakkı verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: