Günümüz Afganistan toprakları verimli Hindistan ovalarıyla Orta Asya step ve çöllerini birbirinden ayıran bir ara tampon bölge gibidir. Tarihte kimi zaman Orta Asya/İrandan Hindistan’a geçenlerin ilk idari noktası olmuş kimi zaman da Hindistandaki topraklarını genişletmek isteyen devletlerin idaresine girmiştir. Tarihte, Orta Asyadan Hindistan’a geçen Türklerin de Afgan platoları -geçiş yolları üzerinde bulunması bakımından- ilk durak yerleri olmuştur. Türkçe ve Türkler için edebî, siyasî, kültürel ve sosyal tarih açısından belki Hindistan kadar önemli bir coğrafyadır. Bilinen tarih itibariyle 2500 yıla yakın bir etkileşim söz konusudur. Hindistan yarıkıtasının Kuzey, Batı ve Orta kısımları yüzlerce yıl çeşitli Türk devletlerinin idaresinde kalırken Afganistan da bu idarenin çoğu zaman bir parçası olmuştur. Kuşan devletiyle başlayıp 1725 yılında yerli Afgan şahının idaresine geçene kadar Afganistan’da aralıklarla neredeyse 1700-1800 yıl boyunca Türk idaresi vakidir. 45-60 milyon civarında konuşuru bulunan Peştuca, Türk Dili ve Türk tarihi açısından önemli lisanlardan biridir. Türklerin idaresi sırasında “üst dil” olan Türkçe mahallî Farsça ve Peştucayı ciddî şekilde tesiri altında bırakmıştır. Çalışmada kısaca Afganistan tarihi ve Türklerle ilişkili tarihi ele alınmıştır. Afgan dilinde yazılan hem ilk temel sözlükler hem de son dönemde yazılan sözlüklerden olmak üzere altı farklı Peştuca sözlük taranmıştır. Bu sözlüklerde geçen Türkçeden Afgan diline ödünçlenen kelime, ek ve yeniden üretilen hibrit kelimeler listelenmiştir. Çalışmamızda yeni üretimlerle birlikte 333 kelime ve dil unsuru tespit edilmiştir. Bilebildiğimiz kadarıyla Peştucadaki Türkçe kelimelere dair ilk ve tek çalışma dolaylı olarak Doerfer’in “Yeni Farsçadaki Türkçe ve Moğolca Kelimeler” adlı çalışmasıdır. Çalışmamız, Doerfer’in dolaylı çalışması bir tarafa bırakılırsa, ihmal edilen bu konuda ilk müstakil çalışmadır. Türkçe kelime ve unsurlara ilaveten 32 Moğolca kelime de listede yer bulmaktadır. Son olarak listenin sonuna Türkçeyle Batı dillerinden geçen örnek dört kelime eklenmiştir. Tespit edilen kelimeler tematik, morfolojik ve fonetik tasnife tabi tutulmuştur.
Today’s Afghanistan land is like a tampon area that separates the step and deserts of Central Asia with the productive Indian ovals. In history, it was sometimes the first administrative point of those who passed from Central Asia/Iran to India, and sometimes it has entered the administration of states who want to expand their territory in India. In history, the Turks who passed from Central Asia to India were also the first stops for the Afghan plates - in terms of their passage roads. For Turks and Turks, it is
Alan : Eğitim Bilimleri; Filoloji; Güzel Sanatlar; Hukuk; İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler; Spor Bilimleri
Dergi Türü : Uluslararası
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|