Özet:

Teknolojinin gelişmesi günümüzde besinlerin, üretim ve tüketim aşamalarında gıda katkı maddelerinin kullanımını zorunlu hale getirmiştir. Diğer yandan, gıda katkı maddeleri içeren besinlerin sürekli tüketimi ile sağlık sorunlarının ortaya çıkması da halk sağlığını ilgilendiren bir konu olmuştur. Bu çalışma, tüketicilerin gıda katkı maddeleri ve etkileri konusunda farkındalık durumlarının değerlendirilmesi ve yapılacak olan çalışmalara kaynak oluşturması amacıyla yapılmıştır. Araştırma populasyonu Ekim 2019-Şubat 2020 tarihleri arasında Bezmialem Vakıf Üniversitesi hastane ve polikliniklerine gelen hasta ve hasta yakınlarından oluşmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından yüz yüze anket yöntemi ile toplanmış anket sorularına yanıt veren 164 katılımcının gıda katkı maddeleri grupları bilgi düzeyleri incelendiğinde, çalışmaya katılan bireylerin en çok bildiği veya duyduğu grupların sırasıyla tatlandırıcılar, renklendiriciler ve stabilizatörler olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, bu kişilere gıda katkı maddeleri ile ilgili yeterli bilgiye sahip olup olmadıkları sorulmuş, yeterli bilgiye sahip olmadığını düşünenlerin ise en önemli sebep olarak yetersiz eğitim ve halkla ilişkiler cevabını verdikleri görülmüştür. Katılımcıların yarısından fazlasının E kodları hakkında bilgiye sahip olmadıkları belirlenmiş ve gıda katkı maddeleri ile ilgili en bilinmesi gereken konu gıda katkı maddelerinin kullanım amaçları iken devletten bu konuda beklenen kolay ve doğru etiketleme olarak ifade edilmiştir. Katılımcılara gıda katkı maddelerini sağlıklı bulma durumlarına göre 1 ile 10 arasında puanlamaları istenmiş ve kadınların anlamlı olarak erkeklerden daha düşük puan verdiği tespit edilmiştir. Ayrıca katılımcıların, besin etiketine bakıldığında gıda katkı maddelerini diğer bileşenlerden ayırt etmekte kararsız kaldıkları belirlenmiştir. Sonuç olarak katılımcıların gıda katkı maddeleri hakkında orta düzeyde bilgi sahibi oldukları eğitim ve iletişim eksikliğinin, gıda katkı maddeleri hakkındaki farkındalıklarını olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Bu bağlamda, tüketiciler maruz kaldıkları gıda katkı maddeleri hakkında bilinçlendirilmelidir. Tüketicinin özellikle gıda katkı maddelerinin isimleri, E kodları, kullanım amaçları, zararları, yararları, güvenilir kullanım dozlarının bilinmesi ve gıda etiketlerindeki gıda katkı maddelerini ayırt edebilmesi oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler: