Özet:

Yapılan literatür araştırmalarına göre eğitim-öğretimin ciddi sorunlarından olan öğretmen mağduriyetini ölçen, geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmış bir ölçme aracı henüz Türk kültüründe geliştirilmemiş ve uyarlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı, Chunyan Yang ve arkadaşları (2018) tarafından geliştirilen 24 madde 6 alt faktörden oluşan Çok Boyutlu Öğretmen Mağduriyet Ölçeği’ni (ÇBÖMÖ) Türk kültürüne uyarlamaktır. Şanlıurfa ili Hilvan ilçesinde görev yapan 361 öğretmenden alınan verilerle yapılan bu çalışmada veri toplama araçları olarak; ÇBÖMÖ ve Duygusal Şiddete Maruz Kalma Ölçeği (DŞMKÖ) kullanılmıştır. Dil eşdeğerliği için 34 İngilizce öğretmenine ölçeğin İngilizce ve Türkçe formları belirli bir arayla uygulanmış, elde edilen puanlar arasında pozitif yönde bir ilişki (r=.86, p<0,01) olduğu görülmüştür. Ölçüt geçerliğini test etmek için uygulanan ÇBÖMÖ ve DŞMKÖ’den elde edilen puanlar arasında pozitif yönde bir ilişki (r=.64, p<0,01) bulunmuştur. Yapı geçerliliğini test etmek için açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanmıştır. Verilerin faktör analizine uygunluğunu test etmek için yapılan Kaiser Meyer Olkin örneklem büyüklüğü testi 0,891 ve Barlett küresellik testi χ2= 5905,160, p<0,01 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre faktör analizine uygun olduğu belirlenen veriler ile yapılan AFA sonucunda altı faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Madde toplam korelasyon değerlerinin r=.48 ile r=.71 arasında değiştiği, toplam varyansın %71,2’sini açıkladığı belirlenmiştir. Ortaya yapının model uyumu DFA ile test edilmiş ve uyum indekslerinin (χ2/sd=1,5, RMSEA=0,074, RMR=0,083, GFI=0,86, AGFI=0,92, NFI=0,92, NNFI=0,97, IFI=0,97, CFI=0,97, RFI=0,91) iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir. Güvenirlik analizlerinde; iç tutarlılık katsayısı α=0,93, test-tekrar test güvenirliği r=.93(p<0,01), iki yarı güvenirliği r=.83(p<0,01) olarak belirlenmiştir. Bu bulgulara göre, Türk kültürüne uyarlanan ÇBÖMÖ’ nün, öğretmenlerin mağduriyet düzeylerini belirlemede geçerliği ve güvenirliği olan bir ölçme aracı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: