Özet:

Osmanlı’da en yüksek mahkeme Divan-ı Hümâyun’du. Divanda hem devlet meseleleri görüşülür hem de halkın şikâyetleri dinlenirdi. Din, dil, mezhep, cinsiyet ayrımı yapılmaksızın herkes divana başvurabilirdi. Divana gelen kişilerin şikâyetleri dinlenir ve şer‘i ve örfi kanuna uygun bir şekilde sonuçlandırılırdı. Çalışmada 5 numaralı Sivas Ahkâm-ı Şikâyet Defteri incelenmiştir. Bu defter Sivas eyaleti içerisinde yaşayan halkın divana sunduğu şikâyetlerden oluşmaktadır. Defterde, 1752-1755 yılları arasında eyaletten gelen 1041 şikâyetle ilgili hükümler kayıtlıdır. Hükümlerin karar cümlelerine bakılarak divana yapılmış şikâyetlerle nasıl ilgilenildiği hakkında değerlendirme yapılmıştır. Divandan çıkan kararlar, davanın divanda sonuca ulaştırılmış olup olmamasına göre başlıca iki başlıkta toplanmıştır. Daha sonra bunlar da kendi içerisinde alt başlıklara ayrılmıştır. Her bir alt başlıkta divanın davaları araştırma ve soruşturma yöntemleri ele alınmıştır. Defterlere kaydedilmiş ancak şikâyet özelliği taşımayan seyahat izinlerinden ve yol güvenliğinin sağlanması hakkındaki emirlerden de kısaca bahsedilmiştir. Sivas eyaletinden divana yapılmış şikâyetlerin yarıdan fazlasının olay mahalline geri sevk edildiği tespit edilmiş ve bunun sebepleri ve gerekçeleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca divanın verdiği diğer kararlar da tespit edilerek davaların kaç farklı yöntemle sonuçlandırıldığı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: