Abstract:

6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye’nin 11 ilinde yaşanan depremlerin ardından, deprem kuşağında bulunan ve yakın tarihinde bu nedenle çok ciddi kayıplar vermiş olan ülkemizde, önceki deneyimlerden ders çıkarılmadığına toplumun tüm kesimleri tanık olmuştur. Çalışma, toplumsal cinsiyet ve kadın hakları perspektifinden, bu depremleri izleyen süreçte ortaya çıkan eksik ve hatalı uygulamaları değerlendirmektedir. Yaşanan yıkımın boyutları, etkilenen nüfusun büyüklüğü ve coğrafyanın genişliği, afet sonrası “iyileş(tir)me ve yeniden inşa” sürecinin zamana yayılacağı saptamasına dayanarak, çalışmanın amacı, mevcut durumun toplumsal cinsiyet perspektifinden nesnel bir değerlendirmesini yapmaktadır. Böylece sorunlu ve eksik müdahale ve uygulamaların yanında, uluslararası ve ulusal düzenlemelerin gerektirdiği standartlarla bağdaşmayan yaklaşımların da deşifre edilmesi sağlanacak ve afet riski yönetimine ilişkin planlama, mevzuat ve yönetmeliklerle, sahadaki uygulamaların toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik dönüştürülmesi ve iyileştirilmesine dönük tartışmaya katkı sunulmaktır. Bu kapsamda, afet çalışmalarında benimsenen afet öncesi, afet sırası ve afet sonrası aşamaları takip edilmektedir. Bu metinde, toplumsal cinsiyet perspektifinden afetleri inceleyen akademik literatür ve benzer bir yaklaşımı benimseyen uluslararası düzenlemelere dayanarak bir çerçeve oluşturulmuştur ve Türkiye’deki afet strateji ve eylem planları ile ilgili mevzuat irdelenmektedir. Daha sonra ise konu ile ilgili alanda çalışmalar yürüten STK’ların raporlarına dayanarak, deprem sonrası durum tespitine odaklanılmaktadır. Son olarak toplumsal cinsiyet ve kadın haklarına duyarlı bir afet yönetimine dair önerilere yer verilmektedir.

Keywords: