Özet:

Geçmiş yaşantıları günümüze taşıyan masallar, içinde barındırdığı olağanüstü kişiler ve olaylar nedeniyle her ne kadar çocuklara sesleniyor gibi görünse de genç yaşlı tüm kuşaktan insanların ilgisini çekmeyi başaran bir türdür. Masallar bir yandan dil gelişimine katkı açısından, öte yandan hayal gücünü geliştirme ve değer eğitimi verme bakımından eğitsel nitelik gösterirler. Bu nitelikleri dolayısıyla masallar üzerinde çalışmak önem taşımaktadır. Propp (2018), “Masalın Biçimbilimi” adlı eserinde masalları inceleyerek ortak 31 işlev saptamış, bu işlevler kullanılarak masalların çözümlenebileceğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada Propp tarafından geliştirilen bu masal çözümleme yöntemiyle Boratav tarafından derlemesi yapılan “Kara-Tavuk” adlı masal çözümlenmiştir. Veriler içerik analizi yoluyla değerlendirilmiştir. Çözümleme sonucu Kara-Tavuk masalının çift hareketten oluşan bir masal olduğunu göstermektedir. Propp’un masal sınıflandırmasında iki hareket de “ne H-J’den ne de M-N’den geçen gelişme” kategorisindedir. Masalda, 31 işlevden 17’sinin bulunduğu saptanmıştır. Masalın Propp’un sözünü ettiği işlev sırasına uygun olduğu görülmüştür. Toplumsal, kültürel ve eğitsel öneme sahip masalların daha çok incelenmesine ve masalların çocuklara doğru ve sağlıklı bir şekilde aktarılmasıyla kültürel değerlerin gelecek kuşaklara taşınmasına gereksinim vardır. Ülkemizde bu tarz masal çözümleme çalışmalarına daha çok yer verilmesi ve Propp’un Rus masallarında belirlediği ortak işlevler gibi Türk masallarında da ortak işlevlerin belirlenmesi geleneksek kültürümüz, edebiyatımız ve ana dili öğretimi çalışmaları açısından yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler: