Abstract:

18. yüzyıl, Türkmen edebiyatı tarihinde özel bir yere sahiptir. Türkmen edebiyatının zirve isimleri bu yüzyılda yaşamıştır. Bu dönemde öne çıkan isimler Andalip, Azadi, Şabende ve Mahtumkulu’dur. Bu isimlerden Mahtumkulu, yalnızca 18. yüzyılın değil tüm Türkmen edebiyatının en önemli ismidir. Mahtumkulu yazdığı şiirleriyle kendisinden sonra gelen bütün Türkmen şairlerini etkilemiştir. Mahtumkulu’dan yaklaşık iki yüzyıl kadar sonra yaşayan çağdaş Türkmen yazarı Berdinazar Hudaynazarov da Mahtumkulu’dan etkilenmiş, romanlarında Mahtumkulu’nun şiirlerine ya da mısralarına yer vermiştir. Berdinazar Hudaynazarov eserlerinde millî kültüre, Türkmen örf ve âdetlerine, toplumun aksayan yönlerine özellikle de Türkmenlerin birliğine ve bağımsız bir Türkmenistan’ın kurulmasına genişçe yer veren, bu yönleriyle de Mahtumkulu’yu kendisine rehber edinmiş bir şahsiyettir. Bu makalede Hudaynazarov’un yazdığı dört roman hakkında genel bilgiler verilecek, bu bilgilerden hareketle yazarın romanlarında Mahtumkulu’nun hangi şiirlerine yer verdiği tespit edilecek ve bu tespitten sonra bu şiirlerin yazarın romanlarındaki olay örgüsüne etkisi incelenecektir. 18th century was a special period in Turcoman literature. The chief names of Turcoman literature lived in that century. The prominent ones were Andalip, Azadi, Şabende and Mahtumkulu. Among these names, Mahtumkulu is not only the most eminent poet of 18th century but also the whole Turcoman literature. Mahtumkulu’s writings have influced all the successor Turcoman poets. A contemporary writer Berdinazar Hudaynazarov, who was born two centuries after Mahtumkulu, was also affected by him and Hudaynazarov made references to Mahtumkulu’s poems and verses in his novels. Berdinazar Hudaynazarov was a personality who emphasized on national culture, Turcoman’s customs and traditions, the problematic aspects of the society especially the unity of Turcomans and the foundation of a sovereign Turkmenistan and he accepted Mahtumkulu as guide on these issues. In this article, it has been given a general information on Hudaynazarov’s four novels and defined which references have been made to Mahtumkulu’s poems and finally the effects of these poems on plot in his novels have been examined.

Keywords: