Özet:

Avusturya-Macaristan devleti 1878 yılında Bosna-Hersek’i işgal eder. İşgal sonrası Bosna-Hersek’te başta siyasi şartlar olmak üzere pek çok şey değişir. Yeni şartlar sosyal alana da yansır ve mevcut durumdan rahatsız olan çok sayıda Boşnak aile vatanını terk etmeye karar verir. Başta işgal olmak üzere çeşitli sebeplere bağlı olarak başlayan göç hareketi bazı tartışmaları da beraberinde getirir. Göç sorunu, dönemin basınında ve yayımlanan bazı kitaplarda da tartışılır. Bu kitaplardan biri de Mehmet Tevfik Azabagiç’in “Hicret Hakkında Risale” adlı eseridir. Kitap hacim bakımından küçük, ancak yarattığı etki bakımından oldukça büyüktür. Hicret Hakkında Risale ilk olarak Arapça yazılmış, fakat yeterince anlaşılmadığı fark edilince bir takım yeni ilaveler de yapılarak Türkçe olarak yeniden yayımlanmıştır 1886 . Eserin zihinlerdeki karışıklığı büyük ölçüde giderdiği, göç hareketini durduramasa bile en azından yavaşlattığı ve Boşnakları göç sorunu üzerinde düşünmeye yönelttiği söylenebilir. Bu çalışmanın amacı, Bosna-Hersek’te işgal sonrası yaşanan göç olgusunu durdurmaya yönelik ilk basılı Türkçe eser olan Hicret Hakkında Risale’yi Türk araştırmacıların bilgisine sunmak ve Türk dilinin yayılma sahasını, eserin yayımlanma gerekçesiyle birlikte ortaya koymaktır

Anahtar Kelimeler: