Özet:

Mehmet Akif Ersoy, Osmanlı’nın son dönemlerinde yaşamış, düşünce tarihimize tesir eden önemli bir mütefekkirdir. Onun içinde yaşadığı coğrafya ve mensubu bulunduğu toplum, son birkaç asırdır sancılı bir süreçten geçmektedir. Akif’in hassas ve içli yapısı, döneminin sorunlarıyla yakından ilgilenmesini ve problemlere çözüm bulmak için çalışmasını sağlamıştır. Onun bu çabası esnasında temel dayanağı Kur’an’dır. Klasik anlamda bir müfessir olmasa da Kur’an’a hâkimiyeti, Kur’an’ı merkeze alan söylemi kendi çağdaşları arasında müstesna bir yer işgal etmesine vesile olmaktadır. Akif, çağdaşı olan birçok düşünürden bu bakımdan ayrılmaktadır. Toplumsal hayatta tespit ettiği sorunlar ve bu sorunlara dair çözümleri önem kazanmaktadır. Müslüman toplumların din adına ortaya koydukları yanlış uygulamalar, dünya hayatının gerektirdiği çalışma ve azimden uzak halleri, ahlaki konularda yaşanan yozlaşmalar Akif’in tespit ettiği temel problemlerdir. Bu problemlerin halledilmesi ile toplumsal terakkinin mümkün olacağı kanaatindedir. Ona göre Müslüman toplumların asırlardır sahip oldukları yüksek mevkiye yeniden ulaşabilmeleri için hem ilim, fen ve sanat alanında hem de ahlaki erdemleri kazanma noktasında düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu çalışma Mehmet Akif’in gerek şiir gerekse düz yazılarından istifade ederek toplumsal terakkiyi gerçekleştirmek üzere tespit ettiği iki önemli alanı, marifet ve fazilet konularındaki sorunları, ortaya koymaktadır. Akif’in Kur’an’dan ilhamla gösterdiği çözüm yollarını beyan ederek düşünürün günümüze de yol gösterecek terakki ideali beyan edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: