Abstract:

Dağ keçileri ve geyikler, Tunceli yöresinde kutsal kabul edilen canlıların başında gelmektedirler. Sarp dağlarda yaşayan bu canlılar tarihin derinliklerinden itibaren asırlardır halk kültüründe ve inancında yer etmiştir. Geçmiş çağlarda kutsal alemle ve kutsal ruhlarla iletişim kurabildiğine inanılan bu canlılar, tanrısal varlıklar olarak kabul görmüştü. İnaçsal ritüellerin ve ritüel araçlarının birebir parçası durumundaydılar. Dağ keçileri ve geyikler kültür ürünlerinin, halı-kilim, mezar taşı, kaya resmi, masal, destan ve inançsal anlatıların başat kahramanlarındandı. İslamiyet sonrası söz konusu inançlar ve gelenekler bir şekilde yaşamaya devam etmiştir. Dolayısyla genel anlamda Alevilik içserisinde, özel olarak da çalışma alanımız olan Tunceli yöresindeki dağ keçisi/geyik kültü, kadim inanç ve kültürün yansıması niteliğindedir. Yörede erenlerin evliyaların yoldaşı, inançsal şahsiyetlerin sürüsü olarak kabul görürler. İsimleri anılırken “mübarek” sıfatı beraberinde kullanılır. Söz konusu canlıların kutsallığını bozacak her türlü davranıştan sakınılmaktadır. Bu çalışma içerisinde, Tunceli’deki dağ keçisi/geyik kültünün mahiyeti ve tarihsel izlerine yönelik bir inceleme yapılmılştır. Dağ keçisi ve geyik kutsallığının tarihsel izleri ile günümüz Tunceli yöresi halk inanışı arasındaki bağlantıya dair tesbitler yapılmıştır.

Keywords: