Özet:

Birinci Dünya Savaşı XX. Yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan kaosun ana sebeplerinden birisi olmuştur. Savaş sonrası Batı emperyalizmi ve yükselen milliyetçilik çok uluslu imparatorlukları parçalayıp ortaya yeni ulus devletlerin kurulmasına semin hazırlamıştır. Ancak bu gelişmeler yaşanırken ardında çok sayıda insanın hayatını kaybetmesine ya da yaralanmasına yol açtığı gibi ekonomik olarak da büyük bir çöküşü beraberinde getirmiştir. Yaşanan bu insani ve yapısal yıkım yüzyılın geri kalanında Avrupa’yı ve dünyayı hemen her alanda büyük değişikliklere zorlamıştır. Bu çerçevede ortaya çıkan Rusya’daki Bolşevizm, İtalya’daki Faşizm ve Almanya’daki Nasyonel Sosyalizm Avrupa’nın siyasal yapısında yeni kırılmalara neden olarak yeni bir dünya savaşına zemin hazırlamıştır. Birinci Dünya savaşından galip çıkan müttefikler 1919’da Paris Barış Konferansı’nda bir araya gelmişlerdir. Amerikan Başkanı Woodrow Wilson’un ortaya koyduğu 14 noktadan oluşan ilkeler Doğu Avrupa’nın modern siyasi yapılanmasında önemli rol oynamıştır. Özellikle Çekoslovakya ve Yugoslavya gibi ülkeler, Wilson’un savunuculuğunu yaptığı, ulusların kendi kaderini tayin etme hakkını ön plana çıkartan bu ilkeler sayesinde oluşturulmuştur. Wilson’un savaş sonrası yeni barış düzenini sağlamaya yönelik ileri sürdüğü halkların, kendi kaderlerini tayin etme hakkına ve uluslararası siyasi statülerini hiçbir müdahale olmaksızın belirleme özgürlüğüne sahip olmaları anahtar kriter haline gelmiştir. Doğu Avrupa’da bu günkü sınırlar XX. Yüzyılda meydana gelen ve etkisi hala devam eden değişimin bir neticesi olmuştur. Savaştan sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Çarlık Rusya’sı ve Almanya İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu’nun sonlanması ve savaş sonrası imzalanan barış antlaşmaları, Doğu Avrupa’nın siyasi haritasını radikal bir şekilde değiştirmiş ve ortaya çok sayıda egemen devlet çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler: