Abstract:

Bu çalışma ile okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin erken okuryazarlık bileşenlerini geliştirme sürecinde erken okuryazarlık becerilerine ilişkin farkındalıklarını ortaya çıkarmak ve bu bağlamda sınıf içi etkinlik uygulamalarının neler olduğunu belirlemek amaçlanmıştır. Bu araştırma nitel bir çalışma deseni özelliği göstermektedir. Verilerin toplanma sürecinde nitel veri toplama tekniklerinden biri olan yazışma tekniğinin anket formu kullanılmıştır. Araştırmacılar tarafından yazışma tekniği formu olarak oluşturulan Erken Okuryazarlık Bileşenleri Farkındalık ve Uygulama Belirleme Anketi Formu, katılımcıların kişisel bilgilerinin yer aldığı ve çalışmanın amacına yönelik soruları içeren iki bölümden oluşmaktadır. Formun ilk bölümünde katılımcıların mesleki kıdem, öğrenim durumu, erken okuryazarlık dersi alma ve özel eğitim ve kaynaştırma dersini lisansta veya hizmet içi eğitimi olarak alma gibi demografik bilgilerini içeren maddelere yer verilmiştir. İkinci kısmında ise katılımcıların erken okuryazarlık kavramı ve erken okuryazarlık bileşenleri hakkında (erken okuryazarlık, fonolojik farkındalık, yazı farkındalığı, sözel dil gelişimi, harf bilgisi) düşünceleri ve sınıflarındaki kitap merkezlerinde yaptıkları uygulamalarının neler olduğunu belirlemeye yönelik anket soruları yer almıştır. Elde edilen verilerle katılımcıların erken okuryazarlık, fonolojik farkındalık, yazı farkındalığı, sözel dil gelişimi, harf bilgisi ve sınıflarında bulunan kitap merkezi uygulamalarına yönelik görüşleri doğrultusunda içerik analizi yapılmıştır. 32 okul öncesi eğitimi öğretmeninin katıldığı bu araştırma gönüllülük esasına dayalı olarak yürütülmüştür. Elde edilen veriler ile kodlara ve kategorilere ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda, okul öncesi öğretmenleri bilgi bağlamında erken okuryazarlık ve temel bileşenleri hakkında teorik olarak yeterli görünmeseler de uygulama bazında sınıflarında erken okuryazarlık etkinlikleri yaptıkları ve çocuklara bu becerileri kazandırdıkları belirlenmiştir. Araştırmada ayrıca öğretmenlerin erken okuryazarlık bileşenlerine hâkim olmadığı ve kitap uygulama merkezinin niteliğini artırmak yerine niceliğini arttırdıkları da belirlenmiştir. Çalışmanın sonuçlarından hareketle okul öncesi eğitimi alan öğretmenlerin lisans eğitiminden başlayarak gerek uygulama gerek bilgi hususunda donanımlı olmaları önemli olup lisans programlarında ilgili dersi almayan öğretmenlerin hizmet içi eğitimlerle erken okuryazarlık hakkında bilgilenmeleri önerilmektedir. Ayrıca, sınıflarda nitelikli okul öncesi eğitimi için erken okuryazarlık becerilerini destekleyen kitap merkezlerinin gerekli fiziki donanımın sağlanması önerilmektedir.

Keywords: