Abstract:

Sondan eklemeli bir dil olan Türkçenin sisteminde fiilimsiler ve özellikle sıfat-fiil ekleri, şekil, anlam ve dizim açısından önemli görevler üstlenmektedir. Türkçeye kıvraklık ve akıcılık kazandıran bu tür ekler, Türkçeyi diğer dillerden ayıran önemli yapılar olarak görülmektedir. Türkçede kullanılan sıfat-fiil eklerinin büyük bir kısmı Eski Türkçeden beri çeşitli lehçe ve ağızlarda yaşayarak günümüze kadar gelmiş, bir kısmı da ya kullanımdan düşmüş ya da yerini yeni oluşan sıfat-fiil eklerine bırakmıştır. Bu makalede, Eski Türkçe metinlerde karşılaşılan ancak daha sonra çeşitli anlam ve görev değişiklikleriyle kullanım alanı değişen, günümüzde ise bazı Türkiye Türkçesi ağızları ile ölçünlü dilde uzantıları görülen {-(y)Xk} sıfat-fiil eki üzerinde durulacaktır. Türk dili alanında yapılan çeşitli çalışmalarda sözü edilen {-(y)Xk} eki, bazen sadece sıfat-fiil eki, fiilden isim yapma eki ya da zaman eki olarak ayrı ayrı, bazen de bunlardan bir kaçına örnek verilerek incelenmiştir. Çalışmada ise sıfat-fiil - zaman eki ilişkisi ile sıfat-fiil – sıfat ve sıfat-fiil - isim ilişkisinden yola çıkılarak {-(y)Xk} ekinin sıfat-fiil eki olarak kullanımına dikkat çekilecektir.

Keywords: