Özet:

İnsanların diğer canlı türleriyle birlikte yaşama biçimleri, kentlerdeki sağlık düzenlemelerinin yetersiz oluşu, konutlarındaki sağlıksız mekan düzenlemeleri gibi pek çok sebepten ötürü insanlık tarihi boyunca yaşanan çok sayıda salgın, kentlerdeki mekan kullanım biçimlerini etkilemiştir. Yaşanan salgınlar sonrası ise mevcut konut stokları yenilenmiş, kullanılan malzemelere yenilikler getirilmiş ve daha sağlıklı kentler yaratabilmek adına yeni yapıların üretildiği görülmüştür. Bununla birlikte kentlerdeki modern kentsel sanitasyon sistemlerinin kurulması, kalabalık gecekondu mahalleri ile kentlerin ve sokakların temizliğine dair alınan önlemler gibi kent ölçeğinde de pek çok düzenlemeler yapılmıştır. Çin’in Wuhan kentinde 2019 Aralık ayında meydana gelen ve bir küresel salgın olma niteliği taşıyan Covid-19’un kentler üzerinde kalıcı etkiler bırakacağı düşünülmektedir. Yaklaşık son 2 yıldır ‘yeni normal’ olarak adlandırılan bir yaşam düzenine adapte olmaya çalışan kent kullanıcıları bu salgının ekonomik, sosyal, fiziksel ve psikolojik olarak yarattığı etkilerle karşı karşıya kalmıştır. Özellikle toplumsal birliğin güçlendirildiği, bireylerin birlikte sosyalleşebildikleri çok çeşitli etkinlikler sunan ve farklı kültürel toplulukları bir araya getiren bir odak noktası olan kamusal alanların kullanımı ciddi ölçüde değişmiştir. Kentlerin merkezleri, oluşabilecek insan kalabalığı nedeniyle denetimli şekilde kullanıcıya açılmış ve kentsel mekânda bulunabilecek kişi sayısının sınırlandırılması yollarına gidilmiştir. Dolayısıyla kentsel alanın alışılmış kullanım biçimlerinin değişmeye başlamasıyla mekân kalitesinin de bu durumdan etkileneceği düşünülmektedir. Çalışmanın literatür kısmında kamusal alanda Covid-19 pandemisinin yarattığı etkilerden incelendikten sonra kamusal alanda mekan kalitesinden bahsedilecektir. Bir inceleme çalışması olan bu çalışmanın amacı; yaşanan Covid-19 salgınının kamusal alanda gündelik yaşam üzerine yarattığı etkilerle birlikte PPS’in (Project for Public Spaces) kamusal alanın mekan kalitesi için belirlediği dört parametre (erişim ve bağlantılar, konfor ve imaj, kullanım ve aktiviteler ve sosyalleşme) üzerinden yaşanan değişimlerin literatürden bir değerlendirmesinin sunulmasıdır. Dört farklı parametre üzerinden Covid-19 pandemisinin kentlerdeki mekân kullanımlarında yarattığı değişimlerin mekân kalitesine etkisi çalışmanın bulgularını oluşturmaktadır. Çalışmanın sonuç kısmında insan kalabalıklığı ve toplu kullanımlarla zihinlerde yer eden kamusal mekânların, yaşanan salgın sonrasında kullanım biçimlerinin değişimleri literatürden örnekler ve seçilen parametreler üzerinden değerlendirilerek tartışılacaktır. Bu yönüyle çalışmanın kentsel mekân kalitesine salgının yarattığı değişimleri vurgulaması açısından sonraki çalışmalara ilham kaynağı olabileceği düşünülmektedir. Gelecek çalışmalarda, seçilecek kent veya farklı parametreler üzerinden mekân kalitesi değerlendirmeleri yapılarak literatüre katkı sunulabilir.

Anahtar Kelimeler: