Abstract:

Mikroplastikler (MP’ler) yeni nesil olarak ortaya çıkan kirleticiler olmakla birlikte, su ve toprak ekosistemlerindeki varlıkları, tüm ekosistemler için büyük bir tehdit oluşturdukları için son zamanlarda büyük ilgi çekmektedir. MP’lerin denizel ekosistemlerde su üzerindeki olumsuz etkilerinin sıklıkla ortaya konulmasıyla birlikte, büyük miktarlarda MP varlığı çoğu denizel ekosistemlerde görülmeye başlanmıştır. Plastik malzemelerin üretiminin ve kullanımının küresel artışı, uygun olmayan plastik atık yönetimi ve bertarafına yönelik stratejilerinin tam belirlenmemiş olması, karasal ekosistemlerde de MP kirliliğinde artışa yol açmaktadır. Buna karşın, MP’lerin karasal ortamlardaki etkileri henüz tam olarak belirlenememiştir. Mikroplastik parçacıklar (<1mm-5mm) doğrudan (arıtma çamuru uygulamaları, sulama suları, atmosferik birikim vb. uygulamalarla), ya da dolaylı olarak büyük plastik parçaların iklimsel faktörler neticesinde yerinde bozunması (plastik malç materyali) ile toprak ekosistemine dahil olabilmektedir. Toprak ekosistemindeki MP’ler, toprağın fizikokimyasal özelliklerini değiştirebilmektedirler. Bu etki MP’lerin boyutuna, şekline, türüne ve miktarına bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Toprakta bulunan MP’ler polimer türü, şekli ve boyutu açısından toprak organik maddesinin ayrışması ve bazı bitki besin maddeleri döngülerinde farklı etkiler sergilemektedir. Bunun yanısıra, toprağın fizikokimyasal özelliklerinden toprak mikrobiyal aktivitesi, hacim ağırlığı, agregat stabilitesi, su tutma kapasitesi, buharlaşma gibi parametreler toprak ve bitki sağlığı üzerine olumsuz etkiler göstermektedir. Bu derleme, MP’lerin toprak özellikleri üzerine etkilerine ve toprak ekosisteminde varlığı neticesinde meydana gelen değişikliklere ışık tutmayı amaçlamaktadır.

Keywords: