Abstract:

Cuci soyundan gelen Altın Orda tahtına oturan Muhammed Özbek Han (1313-1340) ile birlikte “Özbek” adı ortaya çıkmıştır. Muhammed Özbek’in idaresinde bulunan Deşt-i Kıpçak’ta yaşayan topluluklara Özbek denmeye başlanmıştır. Özbek kimliği ise temelleri Karahanlılar döneminde atılmıştır. Cengiz Han döneminde Celayir, Barlas, Konurat ve Mangıt gibi bazı boyların bu bölgeye gelerek yerleşmeleri kalabalık Türk boyları içinde erimelerine neden olmuştur. XIV-XVI. Yüzyıllar arasında bazı Türk boylarıyla birlikte Moğol boylarının da Deşt-i Kıpçak bölgesinden, Maveraünnehir bölgesine gelmişlerdir. Deşt-i Kıpçaktaki Şeybanilerle Özbek İsmi verilirken, Maveraünnehir bölgesine inmesiyle birlikte “Özbek” adını bu bölgeye taşımışlardır. Maveraünnehirdeki bazı boyları da bünyesine almak suretiyle Özbek kimliğini oluşturmuşlardır. Özbekleri Arlat, Katagan, Kanlı, Kıpçak, Kıtay, Nayman, Konrat, Uysun, Çerkes, Kırgız, Türkmen ve Kazak gibi boylar oluşturmaktadır.

Keywords: