Özet:

Karaburun Yarımadası (İzmir) Kırsal Mimarlık Envanteri projesi 2002 ve 2003 yıllarında yan­mada bütününde gerçekleştirilen alan araştırmalarının birikimine dayanmaktadır. 2004 yılın­dan başlayarak TÛBA-TÜKSEK Türkiye Kültür Envanteri Projesi kapsamında yürütülen bu projenin amacı Karaburun Yarımadasının kırsal yaşantıya dayalı tarihsel ve kültürel mirasını saptamak ve belgelemektir. Envanter çalışma­sının yapıldığı coğrafya yarımadanın Karaburun ilçe sınırları içinde kalan kısmıdır. Bu sınır için­de yer alan meskûn, yan-meskûn ve terkedil­miş kırsal yerleşmeler belirlenen alt-bölgeler kapsamında incelenmektedir. Yerleşmelerde bulunan dini yapılar, su yapıları, konutlar ve üretim yapıları ayrıntılı araştırmalarla belgelen­mektedir. Çalışmada mekânsal ölçek, yerleşmelerin tarih boyunca yarımada bütünü ve Ege Adaları ite olan ilişkilerini kavrayacak şekilde geniş tutul­maktadır. Bu yaklaşım yerleşme ve yapıların kavranmasında önemli ipuçları sağlayacaktır. Ege Denizi ve İzmir Körfezi arasında bir duvar gibi uzanan Karaburun Yarımadasının tarihi Çeşme, Sakız, Foça ve İzmir arasında gelişen ilişkilerle biçimlenmiştir. Dağlık ve kıraç bir ara­ziye sahip Karaburun Yarımadası, üretim saha­sının darlığına rağmen konumu nedeniyle hem Anadolu'dan hem adalardan gelen toplumları bünyesinde barındırmıştır. Çeşitli türden göç ve İskân süreçlerinin yaşandığı bu coğrafyada ortaya çıkan kültürel miras dikkat çekici düzey­dedir. Yapılacak çözümlemelerde Karaburun coğrafyasına ve tarihine ilişkin farklı disiplinler­de oluşturulan kaynakça, Osmanlı dönemine ilişkin resmi belgeler, yerli halkın bilgi birikimi, çalışılan coğrafyanın ve mimari mirasın içerdi­ği bilgi bir arada değerlendirilecektir. Envanter çalışmasının yürütüldüğü ilk alt-bölge, coğrafi merkezinde Karaburun ilçe merke­zinin yer aldığı, yarımadanın kuzeydoğusunda, Foça'ya bakan bir yamaç üzerinde konumlan­mış olan bölgedir. Bu alt-bölgede güneydoğu­dan kuzeybatıya uzanan bir hatta sırasıyla Ambarseki, Saip, Karaburun (Ahurlu), Çullu ve Hi­sarcık köyleri bulunmaktadır, Çullu ve Hisarcık 1949'da yaşanan deprem sonrasında boşaltıl­mış ve bugün harap durumda olan köylerdir. 2004 yılı envanter çalışmalarında Çullu ve Hi­sarcık köy yerleşimlerinin ön-restitüsyonları oluşturulmuş, yapı rölöveleri ile geleneksel yapı malzemeleri ve yapım tekniklerine yöne­lik belgelemeler yapılmış ve ayrıca bu köylerin halen Karaburun'da yaşayan eski sakinleriyle görüşmeler yapılarak kaydedilmiştir. Bu rapor 2004 yılında belgeleme çalışmaları yapılan Çullu ve Hisarcık köylerinin envanter bilgisi ile hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: