Özet:

Esas olarak şer‘iye sicilleri ve arşiv kayıtlarına dayanan bu çalışmada Osmanlı dönemi Üsküdar’ında yaşamış gayrimüslimlerin mezarlıkları konusu ele alınmaktadır. Ondokuzuncu yüzyılda mezhep değiştirmenin serbest bırakılması ile çoğunluğu Rumlar, Ermeniler ve Yahudilerden oluşan homojen gayrimüslim cemaatlerinin homojenliği bozulmuş ve farklı mezhepler arasında mezarlık tartışmaları oluşmuştur. Yahudiler ve Ermeniler farklı din ve mezhep mensupları ile kendi mezarlıklarını paylaşmak istememiş hatta Üsküdar’da Ermeni Protestanları Katolik Ermeniler tarafından mağdur edilerek, istenmeyen gurup olarak görülmüştür. Bunun yanında aynı din ve etnik kökene sahip olunmasına rağmen, Rumlarda görüldüğü üzere Üsküdarlı ve taşralı olmak, başka bir deyişle yerli ve muhacir olmak da tartışmalarda önemli rol oynamıştır. Makalede son olarak bu problemlerin çözümünde Osmanlı Devleti’nin oynadığı rol incelenmektedir. Osmanlı Devleti Müslüman veya gayrimüslim tebaadan olsun ihtiyaç doğduğunda mezar tahsis edilmesinde bir sıkıntı çıkarmamıştır. Devlet yetkilileri gayrimüslimler arasındaki tartışmalarda ise her iki tarafı da dinleyerek sorunları çözmeye çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler: