Abstract:

Gelincik, ismini verdiği Papaveraceae yani Gelincikgiller familyasından, tüm dünyada geniş yayılma alanına sahip olan tek yıllık bir bitki türüdür. Gelincik bitkisinin yeşil yaprakları kavrularak veya salata olarak tüketilir. Ayrıca, halk ilacı olarak da kullanımı yaygındır. Halk arasında sarı renkli olanlarının çeşitli iltihabik hastalıklara iyi geldiğine inanılırken, kırmızı renkli olanlarının kuvvetli antioksidan ve antikanserojen olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada, ülkemizde yayılış gösteren ve halk arasında tıbbi amaçlı olarak çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanıldığı bilinen kırmızı gelincik (Glaucium grandiflorum Boiss.&Huet var. grandiflorum) bitkisinin besin elementleri konsantrasyonlarının, su ve etanol ekstraktlarının antikanser, antioksidan ve antimikrobiyal etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, sitotoksik etkileri, meme kanseri hücre hattı (MCF-7) kullanılarak değerlendirilmiş ve sağlıklı hücreler üzerindeki etkileri insan epiteliyal hücreleri (HUVEC) kullanılarak karşılaştırılmıştır. Hücre proliferasyon testleri XTT kiti kullanılarak, 450-500 nm de spektrofotometrik olarak belirlenmiştir. Araştırma bulguları besin elementleri konsantrasyonları bakımından değerlendirildiğinde, Gelincik bitkisinin %3.25 N, %0.110 P,%2.13 K, %0.44 Ca, %0.10 Mg, 205.9 mg/kg Fe, 21.1 mg/kg Zn, 22.7 mg/kg Mn ve 6.1 mg/kg Cu konsantrasyonlarına sahip olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, insan sağlıklı epitelyal hücreleri üzerinde antiproliferatif etkileri gözlenmemiştir. MCF-7 hücreleri üzerinde orta dereceli hücre büyümesini durdurucu etkileri belirlenmiştir. Diğer taraftan, hücre içinde antioksidan aktivitelerinin bulunduğu Total antioksidan (TAS), total oksidan (TOS) testleriyle belirlenmiştir.  Antimikrobiyal etkinlikleri de çeşitli gram pozitif, gram negatif ve mantar suşu üzerinde MIC değerlerinin bulunmasıyla ortaya konulmuştur. Zayıf düzeyde antimikrobiyal etkinlikleri belirlenmiştir.

Keywords: