Özet:

Amasya Halvetiyye tarikatının en yaygın olduğu Anadolu şehirlerinden birisidir.  Halvetiyye bilhassa Osmanlı-Safevi ilişkilerinde Osmanlı devleti lehinde müspet katkılar sağlamış, Osmanlı Devletinin bilhassa doğu sınırlarının güvenliği hususunda işlev görmüş önemli bir sivil oluşumdur. Halvetiyye meşayıhının genelde tekke edebiyatının önemli temsilcileri olması Amasya’da Halvetiyye meşayıhı sayesinde tasavvuf kültürünün sanat, edebiyat, şiir, musiki ve manevi hayat boyutunda zenginlik kazanmasına katkı sağlamıştır. Halvetyiyye tekkeleri dört asır boyunca Amasya’da kültürel zenginlik kadar toplumsal dayanışma ve huzurun da tesisine katkı sağlamıştır. Amasya Halvetiyye tekkeleri bakımından oldukça zengin bir muhittir. Kaynaklarda tespit edebildiğimiz çok sayıdaki tekkenin şehirde aktif olması bizim de makalemizde bu güçlü yapının bir bütün olarak ortaya çıkarılmasını gerekli kılmıştır. Makalede incelemeye tabi tutacağım bu Halvettiyye tekkelerinin isimlerini şu şekilde sıralayabiliriz: 1. Çilehâne Tekkesi, 2. Şamlar Tekkesi, 3. Şehre Küstü Tekkesi, 4. Kuşbaz Tekkesi, 5. Hızır Paşa Tekkesi, 6. Çevikce Tekkesi, 7. Meydan Tekkesi, 8. Sâdeddin Tekkesi, 9. Hoca Sultan Tekkesi, 10. Gümüşlüoğlu Tekkesi, 11 Ehlullah Tekkesi, 12. Kutub Tekkesi, 13. Mehmed Paşa Tekkesi, 14. Müftüoğlu Tekkesi, 15. Mahmud Çelebi Tekkesi, 16. Ak Hasanoğlu Tekkesi. Makalemizde bu tekkelerin kuruluşu, meşihat makamı, yürütülen Halvetiyye tarikatı icraatları, silsile ve âyinleri, etki sahaları ve tesir halkaları üzerinde durulmaya çalışılacaktır. Bu tekkeler örnekliğiyle tarih sürecinde Amasya’nın tasavvuf kültürüne genel bir bakış değerlendirmesi gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler: