Abstract:

Tarım arazileri, insanların yaşamsal faaliyetlerini sürdürme noktasında geçmişten günümüze önemli olmuştur. Özellikle yüksek verimin elde edildiği alanlarda insanlar, tarım topraklarını geçim kaynağı olarak kullanmışlardır. Bu durum gerek toplumsal fayda sağlanmasına gerekse de ülke ekonomisinin canlanmasına katkıda bulunmaktadır. Ancak gelişen teknolojiler, nüfus artışı, yaşam alanlarına ihtiyacın günden güne artması gibi etkenlerden dolayı tarım toprakları giderek niteliğini yitirmekte ve tarım dışı kullanımların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Dolayısıyla bu durum sürdürülebilir tarım toprağı kullanımını olumsuz yönde etkilemektedir. Genel olarak verimli tarım arazileri incelendiğinde, en çok tarımsal verime sahip olan topraklar I. sınıf araziler olarak sınıflandırılmakla birlikte, diğer önemli verimli tarımsal topraklar ise II. ve III. sınıf araziler vasfında yer almaktadır. Tüm bu topraklar, korunması gereken alanlar niteliğinde kabul edilmiş, bu toprakların kullanımında çeşitli sınırlamalar getirilmiştir. Bu bağlamda, Kalkınma Bakanlığının 2023 hedeflerinde, Tarım Arazilerinin Sürdürülebilir Kullanımı Çalışma Grubu Raporu bulunmaktadır. Bu raporda; toprağın korunması, dengeli kullanılması, ayrıca gelişen bilim ve teknoloji olanaklarından faydalanılarak özelliklerinin çok iyi belirlenmesi, sonrası gerekli planların yapılarak politikaların uygulanması vurgulanmaktadır. Bu çalışmada, Trabzon ilinde arazi kullanım kabiliyeti sınıflarına (AKKS) göre tarımsal faaliyetler açısından verimli olan I., II. ve III. sınıf tarım arazilerinde meydana gelen yapılaşma miktarı zamansal değişime bağlı olarak irdelenmiş ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak araştırılmıştır. Seçilen çalışma alanları kıyaslama yapmak adına kentsel, kırsal ve yayla niteliğindeki alanlardan olmak üzere farklı bölgelerden seçilmiştir. Seçilen bölgeler için farklı zamanlara rastlayan (2002, 2005, 2009 ve 2017 yıllarına ait) uydu görüntüleri ve toprak verileri temin edilerek, tarım niteliği açısından verimli olan arazilerde zaman içerisindeki değişimler incelenmiştir.

Keywords: