Özet:

İslam’ın temel kaynakları olan Kur’an ve hadisin Arapça olması, dilbilimi ile ilgilenen alimlerin dikkatini çekmiştir. Bazı alimler sarf, nahiv ve belagat ile ilgili çalışmalar yapmışlar bazıları da hadislerde geçen garîb kelimeleri açıklayan eserler kaleme almışlardır. Garîbu’l-Hadis, rivayetlerde aktarılan ve anlamı kapalı olan kelimelerin manalarıyla ilgilenen hadis ilminin bir alt disiplinidir. İlk dönemlerde Garîbu’l-Hadîs konusu lügatlerde ve bazı hadis kitaplarında ele alınmış daha sonraları sadece hadislerde geçen kelimelerin anlamlarını inceleyen müstakil çalışmalar vücûda gelmiştir. Bu çalışmalardan biri, 288/901 yılında Malazgirt’te doğan ve 356/967 yılında vefat eden Ebû Alî el-Kâlî’nin el-Bârî’ adlı eseridir. Bu eser, temelde Arap dilindeki müşkil kelimelerin anlamlarını açıklayan bir sözlük çalışmasıdır. Ancak eserde hatırı sayılır düzeyde hadis de yer almıştır. Çalışmada ilk olarak Garîbu’l-Hadîs ilminin tarihçesi ele alınıp Kâlî’nin hayatı hakkında bilgi verilecek daha sonra el-Bâri’ adlı eserinde geçen bazı hadisler tespit edilip söz konusu eserin Garîbu’l-Hadîs ilmi çerçevesinde değerlendirilmesinin mümkün olup olmadığı tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: