Özet:

Hadis ilmine dışardan ve eleştirel bakış esasen Batı kaynaklı bir yaklaşımdır. İçerden ve eleştirel bakışı ise kısaca cerh ve ta‘dîl ilmi sayesinde hadis ehli temsil eder. Batılı İslâm araştırmacılarının hadise yönelik ‘dışardan ve nesneleştirici’ yaklaşımları, özellikle Avrupa aydınlanma hareketinden itibaren İslâm ülkelerinde yaygınlık kazanmaya başlamış, bilimsel objektiflik anlayışı çerçevesinde, son iki yüzyıl boyunca önemli bir mesafe kat etmiştir. Tanzimat sonrası Türkiye’sinde İzmirli İsmâil Hakkı ve Babanzâde Ahmed Na‘îm ile başlayan, M. Tayyib Okiç, Muhammed Hamîdullah, Fuad Sezgin ve Mehmet Said Hatiboğlu ile günümüze kadar devam eden ve akademik hadisçilik olarak nitelendirilen bu anlayış, Türk düşünce tarihinin önemli kazanımlar elde etmesine vesile olmuştur. Klâsik dönemdeki ‘içerden’ ve ‘uygulama’ amaçlı ilmî faaliyetin ‘dışardan’ ve ‘meslek’ kaygısıyla yapılan bilimsel faaliyetlere dönüşmesini doğuran akademik hadisçilik, bilimsel birikimin dil ve ülke sınırı olmaksızın, ortak kullanımını temin etmesi açısından ise Türkiye ilim hayatına önemli katkılar sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler: