Özet:

İmam Mâtürîdi pek çok dini, kültürel medeniyetlerin merkezi olan Mâverâünnehir bölgesinde bulunan Semerkant şehrinde dünyaya gelmiş ve yine o bölgede yaşamıştır. O’nun yaşadığı dönem İslam dünyası için oldukça hareketli değişim ve gelişmelerin olduğu bir zamana rastlar. Bu dönem aynı zamanda itikadî, felsefi ve siyasi olarak yoğun tartışmaların yaşandığı ve çok çeşitli din mensupları ile de karşılaşılan bir dönemdir. Bu durum sadece İslam içi tartışmalara değil dışardan da gelen itirazlara cevap verme gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. İşte tam da böyle bir dönemde Mâtüridî’nin varlığı daha da büyük önem kazanmıştır. Zira onun dini tefekkür dünyamıza olan katkısı sadece o dönem için geçerli olarak kalmamıştır. Oluşturduğu sistematik bu gün de canlılığını devam ettirmektedir. İmam Mâtürîdî kendinden önce var olan ilmi birikimi çok daha ileri bir noktaya taşıyarak yeni bir ilmi kelâm oluşturmuştur. Özellikle kullandığı yöntemlerden sayılabilecek olan aklî, naklî ve semantik değerlendirmeler kelam ilminin bir bilim olarak var olmasında oldukça önemlidir. Mâtürîdî kelamî problemlerde özellikle akla ve istidlale büyük önem vermiştir. Ayrıca kelamî görüşlerini ortaya koyduğu eserlerinde bilgi nazariyesi, ilahiyat, peygamberlik, ahiret, kaza ve kader, insanın yapıp ettikleri, iman ve büyük günah mevzularında aklî ve aynı zamanda naklî temellendirmeler yapar. Bu yönüyle Ehl-i Sünnet kelamının oluşumunda en etkin role sahiptir. Bu çalışmada Mâtüridî kelam sistematiğinin bilhassa akıl, vahiy ve bilgi kuramı çerçevesindeki etkisi ve dini düşünce dünyamıza olan katkısı da ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: