Özet:

Arapça ‘tabiatlar, huylar’ anlamnda çoğul bir kelime olan şemail kelimesi bir terim olarak ‘Hz. Peygamber’i tasvir eden, ruhî ve fizikî yönünü anlatan eserler için kullanılır. Muhaddis Tirmizî Hz. Peygamber’in özelliklerini daha geniş bir şekilde eş-Şemâʾilü’n-nebeviyye adıyla müstakil bir eserde ele almıştır. Tirmizî’nin bu eseri Türkçe’ye birçok kez tercüme edilmiştir. Bu tercümelerden bir tanesi de ‘Ayn-ı Ekber Mehmed Efendi’nin (ö. 1722) Tercüme-i Şemâil-i Şerif’idir. Eser hakkında yapılan çalışmalarda eserin yalnızca bir nüshasının (Michigan Üniversitesi nüshası) varlığından bahsedilmiştir. Bu çalışmada ‘Ayn-ı Ekber’in Tercüme-i Şemâil-i Şerîf adlı eserinin bilinmeyen bir nüshası olan Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu’nda 06 Mil Yaz A 3084/2 numarada Manzûme-i Şemâil-i Şerîf adıyla kayıtlı bulunan nüsha tanıtılacaktır. Eser, yazmalar.gov.tr’de yanlış olarak Zârî Mustafa Efendi Öziçeli adına kayıtlanmıştır. Makalede öncelikle Şemaîl türü hakkında kısa bir bilgi verilecek, Türk Edebiyatında Şemâʾilü’n-Nebeviyye tercümelerinden bahsedilecektir. Eserin müellifi ‘Ayn-ı Ekber Mehmed Efendi hakkında bir tanıtımdan sonra Şemâil-i Şerîf Tercümesi’nin Michigan Üniversitesi nüshası ve çalışmaya konu olan Milli Kütüphane nüshası üzerinde durulacaktır. Sonrasında iki nüsha arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya konacaktır. Çalışma sırasında yapılan araştırmalar neticesinde ayrıca ‘Ayn-ı Ekber Mehmed Efendi’nin Fevâidü’l-Zümrüdiyye adlı başka bir eserinin varlığı tespit edilmiştir. Bu eser, Niyazî-i Mısrî’nin Kaside-i Bür’esine yazılmış Arapça bir şerhtir. Bu eserin müellif nüshası Veliyyüddin Efendi Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: