Özet:

Teşbih yani benzetmelerden faydalanma, Divan şiiri açısından önemlidir. Divan edebiyatının pek çok şairi benzetme unsurlarını şiirlerinde başarılı bir şekilde kullanmışlardır. Divan şiirinde kullanılan benzetme unsurları tabiattaki canlı ve cansız varlıklardır. Kısaca bu unsurlar, bitki ya da diğer eşyalardan meydana gelmektedir. Benzetmelerin bir kısmı da hayvanlar üzerine kurulmuş-tur. Hayvanların insanlarla olan münasebetleri dünyanın değişik kültürlerinde vardır. Bu münasebetler her kültürde farklı bir şekilde yorumlanmıştır. Mesela hayvan unsuru Şark kültüründe önemli bir yer tutmaktadır. Buna karşılık Batı kültürü kaynakla-rında hayvan unsuru yine kullanılmaktadır; ama Doğu kültüründe olduğu gibi değil. Batı kültüründe bu kullanılış, kendini daha çok fabl türünde yazılan hayvan masalları şeklindeki eserlerle göstermiştir. Hayvanların anlatılarda işlendiği dünyanın en eski kültürlerinden birisi de Hint kültürüdür. Hindistan’da bu işlenişin şüphesiz en önemli örneği Kelile ve Dimne’dir. İsmini, doğ-runun ve dürüstlüğün sembolü olan Kelile ile yalan ve yanlışı temsil eden Dimne adlı iki çakal kardeşten alan bu eser fabl türü-nün en önemli örnekleri arasında bulunmaktadır. Mevlana Celaleddin-i Rumî başta olmak üzere pek çok düşünür Kelile ve Dim-ne’den faydalanmıştır. Doğu kültürü, hayvan-insan birlikteliğine daha mistik bir açıdan yaklaşırken Batı kültüründe bu durum farklıdır. Hayvanlar, Divan şiirinde de usta şairler tarafından şiirlerde işlenmiştir. Hayvanların divan şiirinde kullanılması şiirin anlamına renk kattığı gibi, farklı edebi sanatların iç içe kullanımına da imkân sağlamıştır. Klasik Türk edebiyatında kullanılan canlılar içinde kuşlar önemli bir yer tutmaktadır. Şairlerin birçoğu bu unsuru şiirlerinde işlemiştir. Şiirlerinde “kuş” unsurunu işleyen şairlerden birisi de Fuzûlî’dir. Bu çalışmada “kuş” unsurunun Klasik Türk şiirinin ustalarından olan Fuzûlî’nin şiirlerin-de işleniş biçimi örneklerle verilecektir.

Anahtar Kelimeler: