ASOS INDEKS
Atıf Sayısı
1
Görüntüleme
18
İndirme
2
Geçmişten günümüze kadar birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış olan Horasan coğrafyası, idarî anlamda hem zor hem de bir o kadar karışık dönemi Moğol hâkimiyetiyle yaşamıştı. Cengiz Han liderliğindeki Moğollar 1218 yılındaki Ortar hadisesinden sonra Ön Asya’da hâkimiyet kurmaya başlamışlardı. Cengiz Han’ın önderliğinde başlayan bu süreçte Moğollar, önce Mâverâünnehir ardından İran coğrafyasında Hârezmşâhlara ağır bir darbe vurmuş ve bölgeyi ele geçirmişlerdi. Bu süreç, aynı zamanda İran’a bağlı idarî bir bölge olan Horasan coğrafyasını da Moğol istilâsına maruz bırakmıştı. Büyük bir yıkımdan sonra ele geçirilen Horasan coğrafyası, Moğol idaresine boyun eğmek zorunda kalmıştı. Horasan coğrafyası, Moğol toprağı hâline geldikten sonra Cengiz Han’ın ülüşüne dâhil edilmemişti. Bu bölge bütün Moğollar için müşterek bir toprak parçası olarak yönetilmeye başlamıştı. Dolayısıyla bu durum Horasan coğrafyasında bütün Moğol şehzâdelerinin hak iddia ettiği, idarî anlamda karışık bir yapıyı ortaya çıkarmıştı. Bu sebeple Moğollar, Horasan coğrafyasına hâkim olduktan sonra bölgede idarî anlamda birtakım yeni uygulamaları hayata geçirmeye başlamıştı. Bu bağlamda Horasan coğrafyası, Cengiz Han döneminde askerî valilerle idare edilmişti. Ancak Horasan coğrafyasında özellikle Hârezmşâh etkinliğinin kırılamaması yüzünden bu sistem başarılı olmamıştı. Bu yüzden Cengiz’in ölümünden sonra onun ardılları döneminde Horasan’da aynı sistemin benimsenmediği görülmektedir. Cengiz Han’dan sonra tahta geçen Ögedey Han ile başlayan süreçte, Horasan coğrafyasında sivil valiler üzerinden yeni bir idarî yapı ortaya çıkmıştı. Bölgede görev alan sivil valiler, müşterek bir toprak parçası kabul edilen Horasan coğrafyasını merkez Karakorum adına idare etmişlerdi. Moğol hanı tarafından bölgeye atanan bu valiler, bölgede yalnız olmamıştı. Bütün Moğol şehzâdeleri Horasan’daki haklarından mahrum kalmamak için valilerle birlikte bölgeye birer temsilci göndermişlerdi. Bu da bölgede bir çıkar çatışmasının ortaya çıkmasının yanı sıra idarî anlamda da hakimiyet kurmak isteyen Moğol şehzâdelerinin hâkimiyet mücadelesine sahne olmuştu. Horasan coğrafyasındaki bu karışık durum, Möngke Han’ın kardeşi Hülegü’yü daha merkeziyetçi bir idarenin kurulabilmesi için Ön Asya’ya görevlendirmesine kadar devam etmişti. Hülegü’nün Ön Asya’da İran merkezli bir Moğol şube devleti olan İlhanlıları kurmasıyla Horasan bir İlhanlı toprağı hâline gelmişti. Böylece artık bölgede bundan sonra İlhanlı idaresi başlamış olacaktı. İlhanlı Devleti’nin kuruluşuna kadar geçen süreçte Horasan’da üç sivil vali görev almıştı. Bu makale, Moğollarda Ögedey Han döneminden itibaren Horasan’da görev alan Cin Timur, Körgüz ve Argun Aka’nın valiliklerini dönemin çağdaş kaynakları üzerinden incelemekte ayrıca Moğollar döneminde Horasan’ın sivil valiler tarafından nasıl idare edildiğine dair bilgi vermektedir.
The geography of Khurasan, which has hosted many different civilizations from the past to the present, experienced both difficult and mixed periods in administrative terms under Mongol domination. The Mongols, led by Chinggis Khan, began to dominate Asia Minor after the Utrār incident in 1218. In this process, which started under the leadership of Chinggis Khan, the Mongols dealt a heavy blow to the Khwārazmshāhs, first in Transoxiana and then in Iran, and captured the region. This process also exposed Khurasan, an administrative area of Iran, to the Mongol invasion. Khurasan 's geography, captured after great destruction, had to submit to the Mongol administration. Khurasan geography had not included in Chinggis Khan 's formation after it became Mongolian territory. This region began to have ruled as a common land for all Mongols. Therefore, this situation revealed an administratively complex structure in the geography of Khurasan, which all Mongolian princes claimed. For this reason, after the Mongols dominated the Khurasan geography, they began implementing some new administrative practices in the region. In this context, the geography of Khurasan had governed by military governors during the Chinggis Khan period. However, this system was unsuccessful since the Khwārazmshāh activity had remained intact in the geography of Khurasan. Therefore, after the death of Chinggis, it is seen that the same system does adopt in Khurasan during the period of his successors. In the process that started with Ögedei Khan, who came to the throne after Chinggis Khan, a new administrative structure emerged over the civilian governors in the geography of Khurasan. The civil governors who took charge in the region had administered the Khurasan geography, considered an ordinary piece of land, on behalf of the central Karakorum. These governors, who were appointed to the area by the Mongol Khan, were not alone. To not be deprived of their rights in Khurasan, all Mongol princes sent a representative to the room with the governors. In addition to the emergence of a conflict of interest in the area, this also witnessed the struggle for dominance of Mongolian princes who wanted to dominate the region in administrative terms. This mixed situation in the geography of Khurasan continued until Möngke Khan appointed his brother Hülegü to the Asia Minor to establish a more centralized administration. Khurasan had become an Ilkhanate territory when Hülegü found the Ilkhanate, a Mongol branch state based in Iran, in Asia Minor. Thus, the Ilkhanid administration would have started in the region from now on. During the period until the establishment of the Ilkhanate State, three civilian governors do assign in Khurasan. This article examines the governorships of Chin Temür, Körgüz, and Arghun Aqa, who served in Khurasan from the period of Ögödei Khan in the Mongols, through contemporary sources of the period; It also gives information about how civil governors governed Khurasan during the Mongolian period.
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
