Özet:

Yeryüzünde evcil veya yırtıcı yabanî hayvanlar, yaşam alanlarını paylaştıkları insan topluluklarıyla inanç, mitoloji ve kültürlerin oluşması ve şekillenmesinde önemli yere sahiptir. İklim, arazi ve coğrafyanın getirdiği sıkıntılar (soğuk, sıcaklık, açlık vd.) kimi zaman birbirini kader arkadaşı, can yoldaşı; kimi zaman da av ve avcı pozisyonuna düşürmüştür. Dünya halklarının kültür ve mitoloji tarihlerinde insanlarda olmayan birtakım özellikleriyle (uçma, yüzme, koku alma, güç vd.) yeryüzüne ışık ve ateşi getiren, bu özellikleri neticesinde: a) korkulan, b) saygı duyulan, c) totem olarak kabul edilip kutsanan d) aynı soy ve kan bağıyla bağlı varlıklara dönüşmüşlerdir. Avcı toplumundan hayvancılığa, hayvancılıktan tarıma ve tarım toplumundan yerleşik topluma geçiş sürecinde insan, tabiat ve hayvan üçgeni; mitoloji, inanç ve dil dünyasının temelini oluşturmuştur. Hangi bilimsel disiplin olursa olsun bu üçgenden birini incelerken diğer iki unsuru gözardı etmesi mümkün değildir. Hayvan ve hayvana dair anlatı ve dil göstergeleri; atasözleri, deyimler, argo ve özlü sözlerde; mitoloji, fabl, fıkra ve mizah türünde kendini göstermektedir. Dil dünyasına yansıyan hayvan ve hayvanların tür ve özellikleri, adları dar çerçevede bir sözlükçe denemesi (Kırgızca-Türkçe) bu araştırmanın sınırlarını oluşturmaktadır. Avcılık ve hayvancılık terminolojisinin Türk Lehçelerinde karşılaştırılmalı çalışmalarının yapılmasına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler: