Abstract:

Bu çalışmanın amacı; kentin eskiyen ve sosyal – ekonomik – fiziksel – mekânsal olarak çöküntüye uğramış bölgelerinde yaşam kalitesini yükselterek güvenli yaşam alanları oluşturulması çerçevesinde hazırlanan kentsel dönüşüm projelerinin bu amaçlarına ne oranda ulaştıklarını eleştirel bir gözle analiz etmektir. Bu bağlamda çalışmayı yönlendiren temel değişken; 6306 sayılı Kanunun sunmuş olduğu çerçeve olacaktır. Çalışmanın mekânsal izdüşümü ise, Bursa kentinin merkez ilçeleri olan Yıldırım, Osmangazi ve Nilüfer ilçelerinde yürütülen kentsel dönüşüm çalışmalarıdır. Türkiye’nin dördüncü büyük kenti olan Bursa’nın nüfusunun 2023 yılında 3,4 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Artan nüfus baskısı, kentteki eskimiş – riskli yapı stokunun varlığı, deprem riski ve kent toprakları üzerindeki rantın yüksek olması nedeniyle kentin üç merkezi ilçesi olan Osmangazi, Yıldırım ve Nilüfer ilçelerindeki imar faaliyetleri kentsel dönüşüm odaklı bir gelişim izlemeye başlamıştır. Bursa’da plansız yapılaşmanınyoğun olduğu Yıldırım ilçesinin yaklaşık olarak %33’ünün kentsel dönüşüm çalışmalarıyla yenilmesi planlanmaktadır. Bu bölgedeki kentsel dönüşüm çalışmaları bölgenin rant değerinin düşük olması nedeniyle belediye eliyle gerçekleştirilmektedir. Osmangazi ilçesinde meydan düzenlemeleri, rezerv yapı alanı olarak tanımlanan bölgede yapılaşma hızlı bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Planlı ve nitelikli yapı stoğuna sahip olan Nilüfer ilçesi ise, büyükşehir belediyesinin 0.50 emsal artışı kararı ile birlikte özel inşaat şirketleri için tercih edilen bir bölge durumuna gelmiştir. Bölgede 1999 depreminden önce inşa edilmiş sitelerde, dönüşüm toplantıları yapılarak yatırımcıların teklifleri değerlendirilmektedir. Emsal artışı ile birlikte 4-5 katlı sitelerin yıkılarak 8 kat ve üzeri bir yapılaşmanın planlandığı dönüşüm çalışmalarında, yapı stoğunun arttırıldığı fakat teknik ve sosyal donatı alanının sabit kaldığı görülmektedir. 6306 sayılı Kanun kapsamında Nilüfer İlçesi’nde 2016 – 2017 yıllarında toplam 156 sitede dönüşüm çalışmaları başlamıştır. 2018 yılında 0.50 emsal artış uygulamasının hukuksuz olduğu gerekçesi ile bölgedeki kentsel dönüşüm çalışmaları durdurulmuştur. Bu çalışmada; Bursa’da gerek özel inşaat şirketleri tarafından gerek yerel yönetimlerin koordinasyonunda gerçekleştirilen dönüşüm çalışmalarında sürecin nasıl işlediği, halkın bu süreç içindeki rolünün ne olduğu irdelenecektir. Çalışmanın son bölümünde ise, Bursa’da gerçekleştirilen kentsel dönüşüm çalışmalarının sürdürülebilir, güvenli ve kaliteli yaşam mekânları oluşturma hedefine ulaşma yönünde ne oranda başarıya ulaştıkları ve bu süreçte tanık olunan fiziksel ve çevresel sorunların neler olduğu analiz edilecektir.  

Keywords: