Abstract:

Pas hastalıkları (Puccinia spp.), epidemi yıllarında hassas buğday çeşitleri üzerinde önemli verim ve kalite kayıplarına sebep olmaktadır. Pas hastalıkları yeni ırklar oluşturabilmektedir. Ortaya çıkan yeni ırklar küresel epidemilere neden olabilmektedir. İlk defa 1999 yılında Uganda’da tespit edilen yeni bir kara pas ırkı (Ug99 (TTKS)) günümüze kadar Uganda, Kenya, Sudan, Yemen, İran, Zimbabwe, Mozambik, Güney Afrika ve Eritre’de buğday ekim alanlarında belirlenmiştir. Ülkemiz için risk oluşturan Ug99 kara pas ırkına karşı Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen 75 buğday genotipi ırkın etkin olduğu Kenya koşullarında test edilmiştir. Bu çalışmaya ek olarak aynı materyal Ankara - İkizce lokasyonunda lokal sarı pas Kastamonu koşullarında ise lokal kara pas ırklarına karşı reaksiyonları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda Ug99 kara pas ırkına karşı 25 genotip, lokal sarı pas ırkına karşı 58, lokal kara pas ırkına karşı ise 36 genotip kabul edilebilir düzeyde dayanıklı olarak belirlenmiştir. Ug99 kara pas ırkı ve lokal pas ırklarına karşı dayanıklı olarak belirlenen genotipler, dayanıklı çeşit olarak tescil ettirilebilir, ya da dayanıklı çeşit geliştirmek üzere ıslah çalışmalarında gen kaynağı olarak kullanılabilirler.

Keywords: