Abstract:

Pişmanlık, TDK sözlüğünde “pişman olma, nedamet” şeklinde tanımlanmaktadır. Her insan hayatın değişik evrelerinde yaptığı/yapmadığı/yapamadığı işlerden, yaşadıklarından dolayı pişmanlık duygusunu yaşar. Bu duygu, geriye dönük, geçmişte yaşanan bir durumun sonradan değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkar. Bir anlamda geçmişin değerlendirilmesi, muhasebesidir. Bu duygu dil açısından içinde bir şart durumu (-SA) barındırmaktadır: Yap-SA idim /Yap- MA-SA idim. İnsanlar pişmanlık duygusu ile farklı şekillerde karşılaşmaktadır. Bazen kendi iç dünyasında yaşadığı bir hesaplaşma ile bazen çevresine karşı, bazen de yaratıcıya karşı yaptığı hatalar nedeniyle bu duyguyu yaşamaktadırlar. İnsan varlığı genellikle bir eylemi gerçekleştirdikten sonra o eylemi değerlendirmekte ve yanlış olup olmadığına karar vermektedir. Bir başka ifadeyle eylemlerin sona ermesiyle birlikte değerlendirme alanı ortaya çıkmaktadır. Türkçe’de Farsça “pişman” ve Arapça “nedâmet” kelimelerine tam karşılık gelen bir kelime bulunmamaktadır. Ancak bu duyguların ifadesi olarak “keşke” (Şiirde kâşki) dikkati çeker. Her insan gibi divan şâirleri de pişmanlıklarını “keşke” redifli şiirleri aracılığıyla dile getirmektedirler. Bazen yaşadıkları bazen de yaşayamadıkları işler için. Kânunî gibi bir padişah “keşke senin gün yüzünü görmeseydim de şimdi böyle yaşlar dökmeseydim” diye pişmanlığını ifade etmektedir. Gerçekten de görmeseydi aşk duygusunu yaşamazdı ve bu duyguyla böyle ağlamazdı : “Gün yüzüne bir nazar kıldım tola geldi gözüm İtmeseydüm ben ânı hergiz temâşâ kâşki “ Muhibbî- 2784/2

Keywords: