Görüntüleme
25
İndirme
9
Metne dayalı edebiyat kuramları arasında öne çıkan metin dil bilim, bir metnin metinsellik ölçütlerini, metindeki bildirişimsel ilişkileri ve dil bilgisel bağlantıları ortaya çıkarmamıza yardımcı olan ve son zamanlarda dikkati çeken bir metin çözümleme yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yöntem bizim için metnin kendisi, yazarı ve çözümleyicisi arasındaki bağlantıları kurmak suretiyle, metnin bütünsel olarak kavranmasını ve incelenmesini kolaylaştırmaktadır. Özellikle modern edebiyata dair metinler üzerinde çok sayıda örneğine rastladığımız bu yöntemle, edebî eserlerin metin özelliklerini belirleyici yapı ve içerik malzemelerine ilişkin önemli tespit ve tahliller yapılabilmektedir. Türkiye’de yapılan çalışmalar daha çok modern dönem edebiyat eserlerine yönelik olsa da Türk dünyası edebiyatlarını kapsayıcı nitelik taşımamaktadır. Bu nedenle çalışma, Türk dünyası edebiyatları alanındaki bu boşluğun doldurulmasına ve özellikle Cengiz Aytmatov gibi, eserleri 194 dile çevrilmiş bir yazarın ve eserlerinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır kanaatindeyiz. Öncelikle eser metin odaklı ölçütlerden biri olan “bağdaşıklık” ölçütü çerçevesinde küçük yapıda yer alan “yineleme”, “eş dizimsel örüntüleme” ve “art gönderim” unsurları bakımından incelenmiş, sonrasındaki bölümde ise yine metin odaklı bir ölçüt olan “tutarlılık” ölçütü çerçevesinde metnin büyük yapısında bulunan “özelleştirme”, “genelleştirme”, “nedensellik” ve “karşıtlık” unsurları bakımından ele alınmıştır. İkinci bölümde eser kullanıcı odaklı ölçütler çerçevesinde “amaçlılık”, “bilgisellik”, “durumsallık”, “metinler arasılık”, “kabul edilebilirlik” bakımından incelenmiştir. Eserin incelemesi Akmataliyev’in redaktörlüğünü yaptığı, Aytmatov’un eserlerinden oluşan sekiz ciltlik bir külliyat içinde yer alan Kırgız Türkçesi şekli üzerinden yapılmıştır.
Textlinguistics, which stands out among the text-based literary theories, is a text analysis method that helps us to reveal the textuality criteria of a text, the communicative relations and grammatical connections in the text and has recently attracted attention. This method facilitates the holistic comprehension and analysis of the text by establishing connections between the text itself, its author and its analyzer. With this method, of which we have come across many examples, especially on the texts of modern literature, important determinations and analyzes can be made about the structure and content materials that determine the text characteristics of literary works. Although the studies conducted in Turkey are mostly focused on modern period literary works, they do not have an inclusive qualification for the literature of the Turkish world. For this reason, we believe that this study will contribute to filling this gap in the field of Turkish world literatures and to a better understanding of an author and his works, especially Cengiz Aytmatov, whose works have been translated into 194 languages. First of all, the work was examined in terms of “repetition”, “collocation patterning” and “postreference” elements in the small structure within the framework of the “coherence” criterion, which is one of the text-oriented criteria. In the next section, the work was examined in terms of “privatization”, “generalization”, “causality” and “contrast” elements in the large structure within the framework of the “consistency” criterion, which is also a text-oriented criteria. In the second part, the work is examined in terms of “purposefulness”, “informativity”, “contingency”, “intertextuality”, “acceptability” criteria within the framework of user-oriented criteria. The analysis of the work was carried out in the form of Kyrgyz Turkish, which is included in an eight-volume corpus of Aytmatov’s works, edited by Akmataliyev.
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
