Özet:

Özet. Spor tarihi boyunca genç yaştaki bir çok sporcunun doping amacıyla anabolik-androjenik steroidleri yoğun olarak kullandığı bilinmektedir. Bu çalışmayla, kullanımı yasaklanmış olsa da yapılan araştırmalarda illegal olarak halen sıkça kullanılmakta olan Nandrolone Decanoate (Deca-durabolin®) ve Stanozolol (Winstrol) doping maddelerinin olası genotoksik, mutajenik ve sitotoksik etkilerinin insan kan kültüründe in vitro mikronükleus testi ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla doping maddelerinin farklı konsantrasyonları (1, 10, 25, 50, 75 ve 100 mM) hazırlanmış ve kan kültürüne uygulanmıştır. Genotoksik etki için mikronükleus frekansları, sitotoksik etki için ise Nükleer Bölünme İndeksi (NBİ) hesaplanmıştır. Elde edilen veriler, çözücü olarak kullanılan dimetil sülfoksit (DMSO) ile hazırlanan negatif kontrol grubuyla ve genotoksik etkisi çok iyi bilinen Etil metansülfonat (EMS) ile hazırlanmış pozitif kontrol grubuyla karşılaştırılmıştır. Bu sonuçlara göre; çalışmamızda kullandığımız doping maddelerinden Nandrolone Decanoate özellikle son iki konsantrasyonda (75 ve 100 mM)  insan periferal lenfositlerinde mikronükleus frakansını istatistiksel olarak anlamlı (p< 0,05) bir şekilde artırmıştır. Ayrıca NBİ oranlarına bakıldığında da özellikle son iki konsantrasyonda kontrol grubuna göre önemli düşüşler tespit edilmiştir. Bununla birlikte diğer doping maddesi olan Stanozolol ise sadece son konsantrasyonda (100 mM) anlamlı artışlara neden olmuşken NBİ değerini etkilememiştir. Tüm elde ettiğimiz sonuçlardan her iki doping maddesinin de yüksek konsantrasyonlarda genotoksik ve sitotoksik etkiler yaratabileceği bu nedenle kullanımlarının tehlikeli olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Genotoksisite, Lenfosit kültürü, Mikronükleus, Nandrolone Decanoate, Stanozolol   Abstract. Throughout the sports history anabolic -androgenic steroids are known to be used intensively for the purpose of doping in athletes at very young age. In this study, the genotoxic, mutagenic and cytotoxic effects of possible doping substances, Nandrolone Decanoate (Deca- durabolin®) and stanozolol (Winstrol)  that are currently being illegally widely used, though the use of them are prohibited, are used to determine in human blood culture by in vitro micronucleus test. For this purpose, different concentrations of doping substances (1, 10, 25, 50, 75 and 100 mM) were prepared and applied to the blood culture. For genotoxic effects micronucleus frequency and for to the cytotoxic effects Nuclear Fission Index (NBI) was calculated. The obtained data was compared to the negative control group that were prepeared with dimethyl sulfoxide (DMSO)  as solvent and a well-known genotoxic effects of Ethyl methanesulfonate (EMS) as positive control group. Based on these results; in our study the doping substances Nandrolone decanoate caused a statistically significant (p< 0,05) increase in human peripheral lymphocyte micronucleus frequency, especially in the last two concentrations (75 and 100 mM). Considering also NBA rate, there was a dramatic decline in the last two concentrations when compared to the control group. However, other doping agents stanozolol did not affect the result significantly, it only caused an increase in the final concentration (100 mM) and the value NB was not affected. Therefore it was concluded that both doping substances can cause genotoxic and cytotoxic effects in high concentrations and use of these substances can be dangerous. Keyword: Genotoxicity, Lymphocyte culture, Micronucleus, Nandrolone Decanoate, Stanozolol

Anahtar Kelimeler: