Özet:

Türkiye bitkisel çeşitlilik açısından önemli ülkelerden olup, kültür bitkilerin yabani akrabaları ve yerel çeşitler bakımından oldukça zengindir. Ex situ muhafaza türlere ait populasyonların gen bankalarında, in situ muhafaza ise türlere ait populasyonların kendi doğal habitatlarında veya yetişme ortamlarında (çiftçi şartlarında) mevcut tarımsal ekosistem içersinde korunmasıdır. Bu projede kuzey batı geçit bölgesindeki (Ege, Batı Karadeniz, İç Anadolu Bölgeleri arasında kalan) mevcut yerel çeşitlerin çiftçi şartlarında, çiftçilerin de aktif katılımları ile, muhafaza imkanları amaçlanmaktadır. Bu nedenle projenin ilk aşamasında tanımlanan ve pilot olarak seçilen geçit yöresindeki Eskişehir, Kütahya, Bilecik, Bolu, Kastamonu illerinde, halen yetiştirilmekte olan yerel çeşitler eko-coğrafik sürveylerle, bunların yetiştirilmeleri ve tarım sistemleri içindeki durumlarının belirlenmesi amacıyla sosyo-ekonomik sürveyler yapılmıştır. Tüm sürvey verileri için bir veri tabanı oluşturularak ve bu veriler analiz edilmiştir. Sürveyler sırasında mevcut yerel çeşitler toplanarak ETAE Ulusal Gen Bankasında ex situ olarak muhafazaya alınmıştır. Bu sürveyler sonucunda ortaya çıkacak ürün deseni ve yerel çeşitlerin yetiştirilme durumuna bağlı olarak seçilen bir grup yerel çeşit (kaplıca buğdayları, fasulye, mercimek,nohut) üzerinde varyasyon analizi (karakterizasyon) yapılarak aday Gen Koruma ve Yönetim Alanları (GEKYA) belirlenmiştir. Coğrafik Bilgi Sistemi (GIS) kullanılarak toplanan veriler analiz edilmiş ve haritalanmıştır. Bu çalışma, ülkemizde ilk kez yürütülerek önder bir proje olarak, gerek ülkemizde ve gerekse diğer ülkelerdeki bu tip çalışmalara baz teşkil edecektir. Çok disiplinli ve kapsamlı olarak ele alınan araştırma özetlenerek burada verilmiştir

Anahtar Kelimeler: